Γράφει ο Κώστας Κωτσικόπουλος, Δικηγόρος
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2012 έκλεισαν 71
χρόνια από την ίδρυση της μεγαλύτερης Αντιστασιακής Οργάνωσης, του Εθνικού
Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ). Μετά την ταπείνωση του φασιστικού άξονα στον πατριωτικό
πόλεμο 1940-1941 από τα στρατευμένα παιδιά του Ελληνικού Λαού και την υποχώρηση
τελικώς μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις των Γερμανών εισβολέων, είχε πέσει στη
Χώρα μας η μαύρη σκλαβιά. Παντού, ιδιαίτερα στην Αθήνα και στις άλλες μεγάλες
πόλεις, απλώνονταν η φρίκη, η πείνα, η ερήμωση και ο θάνατος. Στην ύπαιθρο
οργίαζαν ανενόχλητες οι ληστοσυμμορίες των ζωοκλεπτών εις βάρος των
γεωργοκτηνοτρόφων μικρών και μεγάλων, που απειλούνταν έτσι με αφανισμό...
Μέσα στη ζοφερή αυτή κατάσταση για τη
χώρα μας και όταν όλοι συνιστούσαν σύνεση και υποταγή, στις 27 Σεπτεμβρίου
1941, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, σ’ ένα σπίτι προς το τέρμα της οδού Ιπποκράτους
στην Αθήνα υπογράφτηκε το ιδρυτικό του ΕΑΜ από τους 1) Λευτέρη Αποστόλου εκ
μέρους του ΚΚΕ, 2) Χρήστο Χωμενίδη εκ μέρους του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος
(ΣΚΕ), 3) Ηλία Τσιριμώκου εκ μέρους της Ελληνικής Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ) και
4) Αποστόλου Βογιατζή εκ μέρους του Αγροτικού Κινήματος Ελλάδος (Α.Κ.Ε.).
Πρώτος και κύριος σκοπός της Νέας
αυτής Φιλικής Εταιρείας ήταν ο αγώνας για την απελευθέρωση της Χώρας από τους
φασίστες καταχτητές και μετά την απελευθέρωση η αποκατάσταση της Εθνικής
Ανεξαρτησίας και η κατοχύρωση της Λαϊκής Κυριαρχίας. Περισσότερο αναλύθηκαν και
εκλαϊκεύτηκαν οι σκοποί του ΕΑΜ από τον πνευματικό ταγό Δημήτρη Γληνό στο
βιβλιαράκι του “Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ”, που αποτελεί ντοκουμέντο με
τεράστια ιστορική αξία και υπήρξε μαζί εγερτήριο σάλπισμα του απελευθερωτικού
αγώνα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι από το Μάιο
ακόμα του 1941 υπήρξαν επίμονες προσπάθειες των πρωτεργατών του ΕΑΜ προς όλα τα
πολιτικά ρεύματα για κοινή Εθνική Αντίσταση, πλην επί ματαίω, καθόσον οι
εκπρόσωποι των αστικών κομμάτων προέβαλαν άρνηση είτε αναμένοντες από άλλους να
μας ελευθερώσουν, είτε θεωρώντες πρόωρη κάθε τέτοια κίνηση, συνιστώντας μάλιστα
έγκαιρη διάλυση του ΕΑΜ (Θεμ. Σοφούλης). Αλλά και μετά την ίδρυση του ΕΑΜ
συνεχίστηκαν οι προσπάθειες από εκπροσώπους αυτού προς τους αρχηγούς των
αστικών κομμάτων για από κοινού αντιμετώπιση του εχθρού, προσφέροντας μάλιστα
και την αρχηγία σ’ ορκισμένους απ’ αυτούς (Γ. Παπανδρέου, Π. Κανελλόπουλο),
αλλά και πάλι η άρνηση αυτών υπήρξε κατηγορηματική.
«Ανάξιος όποιος ακούει το προσκλητήρι
των καιρών να το φυσάει η σάλπιγγα, το τύμπανο να το κρούει. Τ’ ακούει... δεν
λέει παρών» (Κ. Παλαμάς)
Το ΕΑΜ όπως άκουσε το προσκλητήρι των
καιρών και όχι τη συμβουλή των παλαιοκομματικών για σύνεση ή αυτοδιάλυση και
προχώρησε ακάθεκτα στον αγώνα τον τρανό. Ταύτισε τους σκοπούς του με τους
μύχιους πόθους και τα οράματα του Έθνους. Άνθρωποι από κάθε κοινωνική θέση,
ιδεολογία και παράταξη βρήκαν έκφραση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Εργάτες,
Αγρότες, Επαγγελματίες και βιοτέχνες, πατριώτες κάθε ηλικίας, τίμιοι αξιωματικοί,
λόγιοι, καλλιτέχνες και γενικά οι κορυφές της Ελληνικής διανόησης, μέλη του
κατώτερου κλήρου, αλλά και ορισμένοι φωτισμένοι Ιεράρχες (Ιωακείμ Κοζάνης και
Ηλίας Αντώνιος) συσπειρώθηκαν στον μαζικό και ένοπλο αγώνα κατά των τυράννων
φασιστών.
Σ’ όλη τη χώρα απλώθηκαν ΕΑΜικές
Οργανώσεις. Στις απελευθερωθείσες περιοχές της υπαίθρου το ΕΑΜ οργάνωσε
πρωτότυπη διοίκηση με ευνομία και δικαιοσύνη. Πάταξε τη ζωοκλοπή και κάθε
είδους παρανομία και ανακουφίστηκε ο χειμαζόμενος πληθυσμός. Ο ομαδικός τρόπος
ζωής και η ομοψυχία ήταν η σφραγίδα του. Ήταν ένας συναγερμός ψυχών. Από τους
νεολαίους και τους υπερήλικους - άνδρες και γυναίκες - όλοι είχαν κάποιο ρόλο
μέσα από τις οργανώσεις του. «Το καταπληκτικό αυτό απελευθερωτικό κίνημα έφερε
μια νέα τροπή στην Εθνική μας ζωή και η δράση του με το αποτέλεσμά της, ήταν
για την ιστορία μας αντιφασιστική». (Π. Κανελλόπουλος)
Το
ΕΑΜ που, μαζί με την ΕΠΟΝ και την Εθνική Αλληλεγγύη, είχε τρία εκατομμύρια
μέλη, αντιμετώπισε αποφασιστικά την πείνα του ’41 που θέρισε χιλιάδες ανθρώπους
κάθε ηλικίας, αλλά και τις θηριωδίες των κατακτητών. Κέρδισε τη μάχη της
επιβίωσης και με τις απ’ αυτό οργανωθείσες γιγάντιες κινητοποιήσεις του λαού με
τα στήθη του γυμνά ενάντια στα τανκς των κατακτητών, ματαίωσε τις επιστρατεύσεις
και τους εξανδρανοδεσμούς από τη Χιτλερική Γερμανία. Ο Στρατός του ΕΑΜ ο
Ηρωικός ΕΛΑΣ με αρχηγούς τον θρυλικό πρωτοκαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη και τον
τιμημένο Στρατηγό Στέφανο Σαράφη, που αρίθμιζε 120.000 και πλέον άνδρες, έδωσε
παντού σκληρά χτυπήματα στον κατακτητή και απελευθέρωσε μεγάλες περιοχές. Από
τον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ καθηλώθηκαν στη χώρα μας δώδεκα (12) Γερμανικές
μεραρχίες που αφαιρέθηκαν από τα άλλα πολεμικά μέτωπα, κυρίως το Ανατολικό,
γεγονός που συνέβαλλε και αυτό στην ήττα του.
«Δεν είναι τούτο πάλεμα σε μαρμαρένια
αλώνια
εκεί να στέκει ο Διγενής και μπρος
να στέκει ο Χάρος.
Εδώ σηκώνεται όλη η γη με τους
αποθαμένους
Και με τον ίδιο θάνατο πατάει το
θάνατό της.
Κι απάνω, απάνω στα βουνά, κι
απάνω στις κορφές τους
Φωτάει μεμιάς Ανάσταση, ξεσπάει
αχός μεγάλος
Η Ελλάδα σέρνει το χορό ψηλά με
τους Αντάρτες
χιλιάδες δίπλες ο χορός, χιλιάδες
τα τραπέζια
κι είν’ οι νεκροί στα ξάγναντα,
πρωτοπανηγυργιώτες»
(Αγγ. Σικελιανός, «Αντίσταση»)
Στην Ελεύθερη Ελλάδα συγκροτήθηκε η
Κυβέρνηση των Βουνών η γνωστή Π.Ε.Ε.Α. (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής
Απελευθέρωσης) με έδρα τις Κορυσχάδες Ευρυτανίας, καθώς και το Εθνικό Συμβούλιο
από αντιπροσώπους όλης της χώρας, στο οποίο συμμετείχε και ο αείμνηστος
Ευπατρίδης Τάσος Ακρίδας, η οποία έγραψε τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία
του Έθνους μας. Το ψήφισμα των Κορυσχάδων ήταν ο Καταστατικός Χάρτης της
αγωνιζόμενης Ελλάδας, το πιο προοδευτικό απ’ όλα τα συντάγματα, που μεταξύ των
άλλων για πρώτη φορά θέσπισε την ισοτιμία των γυναικών με τους άνδρες (δικαίωμα
εκλέγειν και εκλέγεσθαι κ.λπ.).
Πολιτικές και στρατιωτικές
προσωπικότητες της Ευρώπης και της Αμερικής αναγνώρισαν και εγκωμίασαν την
αντιστασιακή δράση του ΕΑΜ και την συμβολή του στον αγώνα κατά των Γερμανών.
Ο Έντυ Μάγιερς, αρχηγός της Βρετανικής
αποστολής στα ελληνικά βουνά, στο βιβλίο του «Ελληνική περιπλοκή» ομολογεί
απεριφράστως ότι «Το ΕΑΜ δεν είχε άλλη επιθυμία, παρά να υπηρετήσει την πατρίδα
του».
Ο αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής
Άγγλος Ουίλσον, σε μήνυμά του αναφέρει: «Έλαβον υπό σημείωση μεθ’
ικανοποιήσεως, ως ορίζει ο χάρτης του Ατλαντικού και είμαι εν γνώσει λαμπρών
κατορθωμάτων μαχητικής αντιστάσεως του ΕΛΑΣ εναντίον εισβολέως...»Ο
ραδιοφωνικός σταθμός της Νέας Υόρκης κατά την εκπομπή του της 15ης Νοεμβρίου
1942, ανακοίνωσε ότι:
«Το ΕΑΜ είναι η μόνη οργάνωση που
αντιστέκεται ηρωικά στον κατακτητή... Είναι το παρόν και το μέλλον του Έθνους.
Το ΕΑΜ και ο υπ’ αυτού δημιουργηθείς ΕΛΑΣ υποχρέωσαν τους Γερμανούς να
εγκαταλείψουν τα σχέδιά των περί πολιτικής επιστρατεύσεως».Η υπό χρονολογία
6-7-1943 έκθεση των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής αναφέρει ότι:
«Το 90% των Ελλήνων είναι σήμερα
ομόφωνα έτοιμο για ανοιχτή εξέγερση. Το ΕΑΜ με τις μαχητικές του οργανώσεις
αποτελεί το κύριο στήριγμα όλου του αντιστασιακού κινήματος κατά των δυνάμεων
του άξονα. Το μεγαλύτερο τμήμα των ανταρτικών ομάδων σ’ αυτό είναι υποταγμένο.
Από πολιτική πλευρά μιλώντας, κρατά την καθοδηγητική θέση και επειδή είναι πολύ
δραστήριο και έχει συντονισμένη ηγεσία, για τις δυνάμεις κατοχής, αντιπροσωπεύει
τον μέγιστο κίνδυνο».
Ο Βρετανός πολιτικός Ουίλιαμ Σίμερ
έγραψε στο News Herald Tribune στις 23-3-1947 «Νομίζω ότι δεν υπάρχει η ελάχιστη αμφιβολία
ότι το τιμιότερο κίνημα αντίστασης στην Ελλάδα ήταν ο ΕΛΑΣ...»Ο Αριάντο Μάμφι,
πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αντιστασιακών γράφει για το ΕΑΜ ότι «Η
Αντίσταση στην Ελλάδα ήταν αντίσταση ενός ολόκληρου Λαού, που υπεράσπισε την
ελευθερία όλων των Λαών της Ευρώπης».
Και πλήθος άλλων παραγόντων της
Ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης εκφράστηκαν εγκωμιαστικά για την
εθνικοαπελευθερωτική δράση του ΕΑΜ. Γεγονός είναι, εξ άλλου, ότι η εποποιΐα της
Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης παρέσχε και ένα δίδαγμα στις νεώτερες γενιές της
Χώρας μας πως η Ελευθερία δεν χαρίζεται αλλά καταχτιέται με αγώνα και θυσίες,
μαζί δε και ένα μήνυμα προς κάθε τυχόν επίδοξο εισβολέα πως η Ελλάδα, πιστή
στις παραδόσεις της, πάντοτε θ’ αντιστέκεται με αναπεπταμένο το Λάβαρό της που
γράφει «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ».
«Να τους το ειπούμε να το
καταλάβουνε
δε χαμηλώνει ο Όλυμπος
να τους το πούμε να το καταλάβουνε
πως δεν αλλάζει ο ήλιος
πως δεν αλλάζουνε τα χρώματα ποτέ
σ’ αυτή τη χώρα
και πως ποτέ δεν κόπηκε στη μέση
το τραγούδι.
Το αφήνει ο Γέρος του Μωριά, το
ξαναπαίρνει ο Άρης
το αφήνουν τα κλεφτόπουλα, το
παίρνουν οι Ελασίτες.
Το παίρνουν τα ψηλά βουνά, το
σέρνουν τα ποτάμια,
το αφροκοπούν οι θάλασσες,
καίγονται τα λημέρια
Μωριά και Ρούμελη».
(Ν. Βρεττάκος: «Ακόμα τούτ’ η
άνοιξη
