Μορφές της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης
Πιερ Μπουρντιέ: 10 χρόνια από το θάνατο του Γάλλου κοινωνιoλόγου και ενεργού διανοούμενου
Γράφει ο Παναγιώτης Δρέλλιας *
Στην ιδιαίτερα δύσκολη σημερινή εποχή, όπου η επιβολή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου επεκτείνεται αμείωτη σ’ όλα τα κοινωνικά μέτωπα, οξύνοντας τα εργασιακά αδιέξοδα μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, σε καιρούς που το κράτος πρόνοιας παραμερίζεται προς όφελος του ακραίου ιδιωτικού κέρδους και ένας ιδιότυπος οικονομισμός επιδιώκει την απόλυτη – πλανητική κυριαρχία του παγκοσμιοποιημένου Κεφαλαίου, η συλλογική μνήμη επανέρχεται τιμητικά σ’ έναν διανοητή του 20ου αιώνα, ο οποίος με τη σκέψη, τη δράση και τα πολυάριθμα κείμενά του αμφισβήτησε την υφιστάμενη κοινωνία της αγοράς, δείχνοντας έναν κόσμο στα πλαίσια του Διαφωτισμού και στα ευγενικά οράματα ενός δικαιότερου μέλλοντος.
Ο διακεκριμένος Γάλλος φιλόσοφος, εθνολόγος, ανθρωπολόγος, αλλά ευρύτερα γνωστός ως Κοινωνιολόγος Πιερ Μπουρντιέ (1930 – 2002) κατήγγειλε – από την δεκαετία του 1980 – το κλίμα του νεοκυνισμού και της εκπαιδευτικής απορρύθμισης, που προκαλούσαν οι νέες εξοντωτικές συνθήκες απασχόλησης και διαβίωσης, αποκαλύπτοντας τις πολλαπλές μορφές αυθαιρεσίας που ασκούν οι ολίγοι «εκλεκτοί» στους πολλούς «αδύναμους».
Φωτίζοντας με οξυδερκή τρόπο, ο Π. Μπουρντιέ, τις αθέατες δομές της κοινωνικής οργάνωσης απομυθοποίησε τη συμβολική κυριαρχία της ελιτίστικης «υψηλής κουλτούρας», ερευνώντας και αποδεικνύοντας εμπειρικά ότι και η Εκπαίδευση συντελεί στη διατήρηση και νομιμοποίηση μιας άνισης και ταξικά ιεραρχημένης διάρθρωσης.
Εισηγούμενος ρηξικέλευθες έννοιες, όπως Πολιτισμικό Κεφάλαιο (που διαθέτουν κυρίως οι προνομιούχες ομάδες) και συμβολική βία (δηλαδή την έμμεση-αδιόρατη επιβολή ενός αισθήματος κατωτερότητας και μειονεξίας στις μη ευνοημένες τάξεις), αποκάλυψε την επιλεκτική λειτουργία του σχολείου, καθώς και τη συμβολή του στην νομιμοποίηση των κοινωνικών/οικονομικών κεκτημένων (δηλαδή των προνομίων των ισχυρών).
Στις τελευταίες του συνεντεύξεις και σε πολλά Συνέδρια ο Pierre Bourdieu καταδίκασε την αχαλίνωτη παγκοσμιοποιημένη οικονομία (θεοποίηση του κέρδους), προτείνοντας την εξέγερση των πνευματικών ανθρώπων προς επίτευξη κρατικών ρυθμίσεων στον αυξανόμενο ανταγωνισμό και στην ραγδαία υπερκατανάλωση, τονίζοντας μάλιστα εμφατικά την ανάγκη επιστροφής του Σχολείου στην υπόθεση της απελευθερωτικής του λειτουργίας, προς κατοχύρωση ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους τους ανθρώπους.
* Ο Παναγιώτης Κων. Δρέλλιας, πτυχιούχος των Σχολών ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ και ΦΠΨ, είναι ΜΦ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων(θέμα της διπλωματικής του εργασίας: Το εννοιολογικό τρίπτυχο της θεωρίας του P. Bourdieu
“Έξεις-Πεδίο-Πολιτισμικό Κεφάλαιο» ως ερμηνευτικό πλαίσιο της κοινωνικής αναπαραγωγής στην Εκπαίδευση
panagd@otenet.gr
