Επί τώ Νέω Έτει - Επιστημονικά Νέα -ΤΟ ΕΛΙΞΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Επί τώ Νέω Έτει - Επιστημονικά Νέα

---------------------------------------------------

ΤΟ ΕΛΙΞΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

------------------------------------------------------------------------------

Αυτό που ζητούσαν επί αιώνες οι Αλχημιστές

- το κλειδί της ζωής, της υγείας, της μακροζωΐας -

το βρήκαν επιτέλους οι σύγχρονοι Γενετιστές.

Είναι ένα ένζυμο, γνωστό ως «τελομεράση»,

που προστατεύει τα χρωμοσώματα απ΄ τη φθορά

και επιτρέπει στα κύτταρα να ανανεώνονται συνεχώς.

Ονομάσθηκε ποιητικά «το ένζυμο της αθανασίας»,

και χάρισε βραβεία Νόμπελ σ΄ αυτούς που το βρήκαν.

Η υγεία, η μακροζωΐα, η αντιγήρανση, επιδέχονται γονιδιακή χειραγώγηση.

Ο αντίλογος είναι, ότι έτσι η Βιολογία σφετερίζεται τη Θεολογία

και προσφέρει αθανασία κατασκευασμένη στο εργαστήριο.

Η προσδοκία και η ματαιότητα της αθανασίας.

--------------------------------------------------------------------------------------------

Υπό Κων/νου Ευ. Ράπτη - Διδάκτορος Φιλοσοφίας - Επιστημολογίας

--------------------------------------------------------------------------------------------

Η βραχύτητα της ζωής

Η μεγαλύτερη αλήθεια που μας υπενθυμίζει η αλλαγή του χρόνου είναι η βραχύτητα της ζωής. Παραλλήλως δε η ματαιότητα και τραγικότητα της ζωής.

 Ένα παιδικό τραγούδι που ακούμε τις μέρες αυτές διατυπώνει αυτή την αλήθεια παιγνιωδώς και και επιγραμματικώς :

-Τίκι- τίκι - τι… Τι μικρή πούναι η ζωή !

-Τίκι- τίκι - τά… Πόσο γρήγορα περνά !

Αλλά το ίδιο κάνει κάνει και η ώριμη ποίηση.

  - Η ζωή μας τι είναι - να :

Λίγες ώρες που διαβαίνουν

Μόνο η πρώτη μας γεννά

Και οι άλλες μας πεθαίνουν.

Για την βραχύτητα και την ματαιότητα της ζωής έχουν γραφεί περίφημες σελίδες, λογοτεχνικές και φιλοσοφικές, ενώ για την υπέρβασή της, την εύρεση του φαρμάκου, που θα παρατείνει τη διάρκεια και την ποιότητα της ζωής, έχουν γίνει πάμπολλες έρευνες, επιστημονικές και φαρμακευτικές.

Ονομαστή ανά τους αιώνες έμεινε η προσπάθεια των αλχημιστών να βρούν το ελιξήριο της ζωής, το «παμ-φάρμακο» δηλαδή, που θα καταπολεμά την αρρώστια, τη γήρανση, το θάνατο, και θα καταργεί τη φτώχεια, τη δυστυχία, τη θλίψη.

Η λέξη Αλχημεία έχει σήμερα κακή σημασία, διότι κάποιοι εκπρόσωποί της ήταν τσαρλατάνοι. Αλλά αυτό είναι η μισή αλήθεια, και παρατηρείται παντού. Τσαρλατάνοι υπάρχουν και στη Χημεία, τη Φαρμακολογία, την Ιατρική, και σε όλους τους κλάδους.

Η άλλη μισή αλήθεια είναι ότι, πολλοί Αλχημιστές, υπήρξαν άνθρωποι σοβαροί και σοφοί, που προήγαγαν την έρευνα και το πείραμα, και έγιναν πρόδρομοι της μετέπειτα επιστημονικής Χημείας, Ιατρικής και Φαρμακευτικής.

Ταυτοχρόνως ήταν μεγάλοι φιλόσοφοι, που διέφεραν απ΄ όλους τους πρίν και τους μετά φιλοσόφους, κατά τούτο.

 Όλοι οι άλλοι φιλόσοφοι ήταν στοχαστές σε θεωρητικό επίπεδο μόνο. Κανείς τους δεν έκανε ποτέ πείραμα, να δεί αν αληθεύουν οι δοξασίες του.

  Κλασσικό παράδειγμα ο Αριστοτέλης, που θεωρείται ο μεγαλύτερος φιλόσοφος όλων των εποχών. Και όμως περιφρονούσε το πείραμα, λέγοντας ότι αυτό είναι για τους δούλους. Στους ελεύθερους αρμόζει ο καθαρός στοχασμός, όχι η χειρωνακτική απασχόληση.

  Το Αλχημικό όνειρο

Οι Αλχημιστές, αντίθετα, την εποχή της Αναγεννήσεως, διεμόρφωσαν ένα νέο είδος φιλοσοφίας, μοναδικό στην Ιστορία. Ερευνούσαν το φυσικό κόσμο, όχι μόνο για να μάθουν τους νόμους και τις δυνάμεις που τον διέπουν, αλλά για να χειρισθούν και να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνάμεις, επ΄ ωφελεία του ανθρώπου.

Πίστευαν ότι ο Θεός δεν δημιούργησε τον κόσμο τέλειο, αλλά τον έφθασε ως ένα σημείο, πέραν του οποίου ανέθεσε στον άνθρωπο να προχωρήσει και να τον τελειοποιήσει.

Ο Θεός, έλεγαν, θέσπισε φυσικούς νόμους, σύμφωνα με τους οποίους ο σπόρος μπορεί να γίνεται δέντρο, το αυγό να γίνεται πτηνό, η χρυσαλίδα να γίνεται πεταλούδα… Και να επιτελούνται πλήθος άλλες θαυμαστές μετατροπές.

Παρά ταύτα, η φύση δε μπορεί να μετατρέψει, από μόνη της, τον χαλκό σε χρυσάφι, ή να κάνει τον φτωχό πλούσιο, τον δυστυχή ευτυχή, τον γέρο νέο, τον άρρωστο υγιή, τον θνητό αθάνατο. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να πάρει τη σκυτάλη ο άνθρωπος, όχι για να πάει κόντρα στο Θεό, αλλά για να συνεχίσει το έργο του Θεού, και να ξεπεράσει τις ατέλειες της φύσης.

Ήταν η πρώτη – και τελευταία – φορά που η φιλοσοφία αποκτούσε, πέρα απ΄ το θεωρητικό, και πρακτικό περιεχόμενο.

Πηγές δυστυχίας του ανθρώπου θεωρούσαν οι Αλχημιστές τη φτώχεια, την αρρώστια, τη γήρανση και τον θάνατο. Έστρεφαν λοιπόν το ερευνητικό τους ενδιαφέρον στην καταπολέμηση και την άρση των πληγών αυτών του ανθρωπίνου γένους.

Παρατηρούσαν ότι το νερό, που στη συνήθη κατάσταση είναι υγρό, όταν ψυχθεί γίνεται στερεό, και όταν θερμανθεί γίνεται αέριο.

Ο σπόρος της ελιάς, της μηλιάς, της βελανιδιάς, όταν φυτευθεί, αναπτύσσεται σε δέντρο ανθοφόρο και καρποφόρο. Φιλοσοφούσαν πάνω στα φαινόμενα αυτά.

Πώς το βελανίδι γίνεται βελανιδιά ; Πώς η κάμπια γίνεται πεταλούδα ;

Τέτοιες μεταβολές δε μπορεί να είναι τυφλές ή τυχαίες. Πρέπει να γίνονται βάσει νόμων και κανόνων θεϊκών. Αν ανακαλύψουμε τους νόμους αυτούς, θα μπορούμε να κάνουμε κι εμείς ανάλογες μετατροπές.

Π.χ. η θερμότητα μπορεί να μετατρέψει τον σίδηρο, από στερεό σε υγρό, αλλά εκεί σταματά. Εμείς θα προχωρήσουμε. Κατανοώντας τους φυσικούς νόμους, θα μετατρέ ψουμε το φτηνό μέταλλο σε ακριβό. Τη σκουριά του σιδήρου, ή τον χαλκό, ή τον τσίγκο θα τα μετατρέπουμε σε χρυσό.

Με τα πολύτιμα μέταλλα ως βάση του οικονομικού και νομισματικού συστήματος, θα προχωρήσουμε σε παραγωγή τροφίμων και αγαθών, με τα οποία θα εξαλείψουμε τη φτώχεια, τη στέρηση, την ανέχεια.

Θα προχωρήσουμε κατόπιν στην καταπολέμηση της αρρώστιας, που φέρνει δυστυχία και θλίψη στον άνθρωπο.

  Θανατηφόρες ασθένειες - μάστιγες την εποχή εκείνη ήταν η πανώλης (πανούκλα), η φυματίωση ( χτικιό), η λέπρα, η χολέρα, η ευλογιά, η ελονοσία… Και άλλες λοιμώξεις που αποδεκάτιζαν τον πληθυσμό.

Οι αλχημιστές μελετούσαν τα βότανα της φύσης με τις θεραπευτικές ιδιότητες, και προσπαθούσαν να παρασκευάσουν το πολυδύναμο φάρμακο, που θα θεραπεύει πολλές και βαρειές αρρώστιες, ει δυνατόν όλες τις αρρώστιες.

 Το παμ-φάρμακο δηλαδή, που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν παν-ίαμα (παν + ίαμα = ίαση, γιατρειά) ή παν-άκεια (παν + άκος = θεραπεία).

  Από δώ η λέξη πανακής = πανθεραπευτής, και πανάκεια = πανθεραπεία.

  Απ΄ την ίδια ρίζα (άκος) η λέξη αν-άκεστος > ανήκεστος = αθεράπευτος, που τη χρησιμοποιούμε και σήμερα.

  Στην Καινή Διαθήκη ο Ιησούς παρουσιάζεται ως «Πανακής», πανθεραπευτής, αφού εθεράπευε «πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν εν τω λαώ» (Ματθ. δ΄ 23).

Τέτοιο φάρμακο και τέτοιους θεραπευτές ζητούσαν οι Αλχημιστές !

Μερικοί απ΄ αυτούς, όπως ο Παράκελσος, ισχυρίζονταν πως το βρήκαν , και έκαναν πράγματι μερικές εντυπωσιακές θεραπείες.

Τις ουσίες που είχαν θεραπευτικές ιδιότητες, φυτικές, ζωϊκές, μεταλλικές, οι αλχημιστές τις υγροποιούσαν ή τις κονιοποιούσαν, προκειμένου να τις επεξεργασθούν περαιτέρω.

Στην αρχαία Ελληνική η κονιοποιημένη ουσία λεγόταν «ξηρία» (ξηρή σκόνη).

Ενώ η υγροποιημένη ουσία λεγόταν χυμεία (με ύψιλον, απ΄ το χυμός) και κατόπιν χημεία (με ήτα).

Απ΄ τις δύο αυτές αρχαίες ελληνικές λέξεις, με την προσθήκη των αραβικών άρθρου αλ- και ελ- σχηματίσθηκαν οι διεθνείς όροι :

El-ixir = ελιξήριο.

Al-chemy = Αλχημεία

Απ΄ την Αλχημεία προήλθε κατόπιν η Χημεία, τόσο ως όνομα, όσο και ως επιστήμη (γαλ. Chimie, αγγλ. Chemistry),

Μετά τη φτώχεια και την αρρώστια, στο πρόγραμμα των Αλχημιστών ήταν το τρίτο και σπουδαιότερο σχέδιο :

Η εύρεση της αιτίας που προκαλεί τη γήρανση και το θάνατο. Η καταπολέμηση της αιτίας, και η απελευθέρωση του ανθρώπου απ’ τη φθορά και το θάνατο !

Το όπλο με το οποίο θα πολεμούσαν και θα νικούσαν τους εχθρούς αυτούς οι Αλχημιστές έμεινε στην Ιστορία με το όνομα : «φιλοσοφική λίθος».

Το όνειρο κάθε αλχημιστή ήταν να ανακαλύψει τη φιλοσοφική λίθο - μιά έκτακτη ουσία - πεμπτουσία, η οποία μπορεί :

- Να μεταστοιχειώνει ταπεινά μέταλλα, όπως ο χαλκός, σε πολύτιμα μέταλλα, όπως ο χρυσός.

- Να παρασκευάζει ελιξήρια (ειδικά φάρμακα), όπως:

- Το ελιξήριο τη ς νεότητας – που διατηρεί τους ανθρώπους νέους.

- Το ελιξήριο της ζωής – που χαρίζει μακροβιότητα.

- Το ελιξήριο της αγάπης – που συνδέει ένα ζευγάρι με δεσμά ακατάλυτου έρωτα.

Πρότυπο τέτοιου έρωτα έγινε τότε το θρυλικό ζευγάρι Τριστάνος και Ιζόλδη.

Όλοι οι πρωτεργάτες της Αναγεννήσεως ήταν συγχρόνως μεγάλοι αλχημιστές και πειραματιστές : Αλβέρτος ο Μέγας, Ρογήρος Βάκων, Λεονάρδος ντα Βίντσι, Ιωάννης Μπρούνο, Καμπανέλα , Μελάγχθων, Παράκελσος.

Αλλά και διάσημοι Άραβες, όπως ο Αβικέννας και ο Αβερρόης, και φημισμένοι γκουρού απ΄ την Άπω Ανατολή, διακρίθηκαν σ΄ αυτόν τον τομέα.

Κινεζική, Αραβική και Ευρωπαϊκή Αλχημεία, αποδύονται σε αγώνα δρόμου, για να βρούν το ελιξήριο της ζωής !

Αυτοκράτορες, πάπες, ηγεμόνες, τυχοδιώκτες, σοφοί, αλλά και κοινοί θνητοί , κυνήγησαν με πάθος το «αλχημικό όνειρο».

Τέτοιο πάθος παρατηρούμε στα νεότερα χρόνια, για το λεγόμενο «αμερικάνικο όνειρο» - american dream : αναζήτηση της προσωπικής επιτυχίας, του κέρδους και του πλουτισμού, σε μια χώρα που παρέχει ισότητα ευκαιριών και ελευθερία δράσης, όπως η Αμερική.

Το όνειρο των Αλχημιστών έμεινε βέβαια απραγματοποίητο.

Η φιλοσοφική λίθος δε βρέθηκε ποτέ.

Η μεταστοιχείωση των μετάλλων δεν επιτεύχθηκε.

Το ελιξήριο της ζωής, της νιότης και της αγάπης, δεν ανακαλύφθηκε.

Το αλχημικό όνειρο αποδείχτηκε ουτοπικό και χιμαιρικό.

  Παρά ταύτα δεν εγκαταλείφθηκε εντελώς, αλλά είχε μύστες ως τον 20στό αιώνα.

  Η Αλχημεία γίνεται Χημεία και το όνειρο πραγματικότητα

Πόση λοιπόν είναι η έκπληξή μας τώρα, όταν πληροφορούμεθα ότι, εκεί που απέτυχαν οι παλιοί αλχημιστές, επιτυγχάνουν οι σύγχρονοι γενετιστές.

Παρακολουθώντας την εξέλιξη των ιδεών, επιστημών και τεχνολογιών, βλέπουμε να αναβιώνει η προσπάθεια των αλχημιστών με άλλη μορφή, ρεαλιστική και εφικτή.

Η μεταστοιχείωση της ύλης είναι σήμερα δυνατή, θεωρητικώς και πρακτικώς.

Σήμερα ξέρουμε ότι η ταυτότητα κάθε χημικού στοιχείου βρίσκεται στον πυρήνα του, και ακριβέστερα στον αριθμό των πρωτονίων του πυρήνα, τον λεγόμενο ατομικό αριθμό (atomic number).

Παραδείγματος χάριν :

Υδρογόνο είναι το στοιχείο που έχει ατομικό αριθμό 1 ( = ένα πρωτόνιο στον πυρήνα και ένα ηλεκτρόνιο στην περιφέρεια).

Χαλκός είναι το στοιχείο που έχει ατομικό αριθμό 29 ( = 29 πρωτόνια στον πυρήνα και 29 ηλεκτρόνια στην περιφέρεια).

Χρυσός είναι το στοιχείο που έχει ατομικό αριθμό 79 ( = 79 πρωτόνια στον πυρήνα και 79 ηλεκτρόνια στην περιφέρεια).

Επομένως, για να μετατρέψουμε το χαλκό σε χρυσό, πρέπει να αλλάξουμε τον ατομικό αριθμό του.

Αν σε μια ποσότητα χαλκού (σε κάθε άτομο του χαλκού), προσθέσουμε 50 πρωτόνια (και ισάριθμα ηλεκτρόνια) ο ατομικός αριθμός γίνεται 29+50 = 79, και, ώ του θαύματος, ο χαλκός μετατρέπεται σε χρυσάφι.

Τότε γιατί δεν το κάνουμε ; θα ρωτήσουν πολλοί.

Διότι ένα γραμμάριο χαλκού, επί παραδείγματι, περιέχει δισεκατομμύρια άτομα. Η ενέργεια που απαιτείται για να επέμβουμε στον πυρήνα όλων αυτών των ατόμων είναι τόσο μεγάλη, που υπερβαίνει την αξία του χρυσού που θα πάρουμε.

Ας πούμε όμως ότι αύριο, με πιο προηγμένη τεχνολογία, μειώνεται το κόστος της μεταστοιχείωσης, και μπορούμε να μετατρέψουμε όλη τη σκουριά της γής (την άχρηστη σκουριά του σιδήρου), σε χρυσάφι. Ποιό το όφελος ;

Η αξία του χρυσού σήμερα δε βασίζεται μόνο στις εξαιρετικές ιδιότητές του,

αλλά και στη σπανιότητά του. Αν από σπάνιο μέταλλο που είναι σήμερα, γίνει άφθονο αύριο, χάνει αυτομάτως μεγάλο μέρος της αξίας του.

Η μεταστοιχείωση της ύλης πάντως , μέγα όνειρο των Αλχημιστών, είναι σήμερα δυνατή. Σε ωρισμένα στοιχεία μάλιστα (τα λεγόμενα ραδιενεργά) η μεταστοιχείωση γίνεται αυτομάτως, και σ΄ αυτή την ιδιότητα στηρίζεται η ραδιοχρονολόγηση : ο υπολογισμός της ηλικίας γεωλογικών στρωμάτων, απολιθωμάτων, ευρημάτων κλπ. πράγμα πολύτιμο για την επιστημονική έρευνα.

Το άλλο όνειρο των Αλχημιστών, για το ελιξήριο της ζωής, είναι επίσης σήμερα αντικείμενο επιστημονικών αναζητήσεων.

Βέβαια, φάρμακο – πανάκεια, που θα θεραπεύει όλες τις αρρώστιες, δεν έχει βρεθεί ακόμη, και μάλλον δεν θα βρεθεί ποτέ.

Εμβόλια όμως που προλαμβάνουν, και φάρμακα που θεραπεύουν πολλές αρρώστιες, ανίατες άλλοτε, παρασκευάζονται σήμερα συνεχώς.

Η δε έρευνα για τα αίτια και τους μηχανισμούς της νόσου γενικώς, και των συγκεκριμένων ασθενειών ειδικώς, έχει προχωρήσει πολύ.

Το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής 2012, επί παραδείγματι, απενεμήθη σε δύο ερευνητές, που έκαναν αποφασιστικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Πρόκειται για τον Βρετανό Τζων Γκάρντον (John Gurdon) και τον Ιάπωνα Σίνυ Γιαμανάκα (Siny Yamanaka), οι οποίοι απέδειξαν, ξεχωριστά ο καθένας και με διαφορετικό τρόπο, ότι είναι δυνατή η θεραπεία ανιάτων ασθενειών με βλαστοκύτταρα, προερχόμενα απ΄ τον ίδιο τον ασθενή, και άρα συμβατά με το γονιδίωμα αυτού, και μη απορριπτόμενα απ΄ το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Ως γνωστόν, τα εμβρυϊκά ή βλαστικά κύτταρα ή βλαστοκύτταρα (Blast cells), επειδή ακριβώς είναι αδιαφοροποίητα, με μηδενική ηλικία και καμία φθορά, μπορούν να μετατραπούν σε οποιοδήποτε τύπο κυττάρου, και να ανανεώσουν πάσχοντα όργανα και ιστούς.

Έγχυση βλαστοκυκκάρων σε πάσχοντες ιστούς, δίνει θεαματικά αποτελέσματα.

Μεταμοσχεύοντας τέτοια κύτταρα σε ώριμο, εξασθενημένο οργανισμό, μπορούμε να ξαναχτίσουμε το αιμοποιητικό - ανοσοποιητικό σύστημα και να καταπολεμήσουμε τις ασθένειες.

Εμφυτεύοντας τέτοια κύτταρα στον εγκέφαλο, μπορούμε να αναπληρώσουμε φθαρμένα ή εκφυλισμένα νευρικά κύτταρα, και να αποκαταστήσουμε εγκεφαλικές λειτουργίες, που έχουν διαταραχθεί.

Εννοείται ότι τα βλαστοκύτταρα πρέπει να είναι συμβατά με τον ασθενή, να προ-έρχονται δηλ. απ΄ τον δικό του οργανισμό (συμβατότης 100%), ή από στενό συγγενή (συμβατότης 50%).

Μέχρι τώρα αυτό ήταν αδύνατο, διότι ούτε ο ίδιος ο ασθενής, ούτε οι συγγενείς του διέθεταν κύτταρα εμβρυϊκής ηλικίας, παρμένα απ΄ τον ομφάλιο λώρο κατά τη γέννησή τους, και συντηρούμενα έκτοτε σε ειδική τράπεζα βλαστοκυττάρων.

Κάποιοι πρότειναν να χρησιμοποιούνται βλαστοκύτταρα εμβρύων, που για διαφόρους λόγους δεν έρχονται στη ζωή, αλλά αυτό κρίθηκε απαράδεκτο ηθικώς και ανεπίτρεπτο νομικώς.

Οι μνημονευθέντες ερευνητές τιμήθηκαν με το Νόμπελ Ιατρικής 2012,ακριβώς επειδή κατόρθωσαν το ακατόρθωτο : Χωρίς να προσφύγουν σε ανεπίτρεπτα μέσα (καταστροφή εμβρύων) πέτυχαν με γονιδιακή μέθοδο, να μετατρέψουν δερματικά κύτταρα του ίδιου του ασθενούς σε εμβρυϊκά, άρα πολυδύναμα, συμβατά και ιδανικά για τη θεραπεία του.

Κατά το σκεπτικό της Επιτροπής, με το επίτευγμα αυτό, θεμελιώνεται η «Αναγεννητική Ιατρική», και ανοίγει ο δρόμος για την αντιμετώπιση εκφυλιστικών ασθενειών των νευρώνων, των μυών, των αρτηριών, των αρθρώσεων κλπ.

Θα μπορούμε να παίρνουμε κύτταρα ηλικιωμένου ατόμου, να τα επαναφέρουμε σε εμβρυϊκή κατάσταση, και να διορθώσουμε με αυτά πάσχοντα όργανα, όπως μύες, οστά, καρδιά, κύτταρα αμφιβληστροειδούς, ακόμη και νευρικά κύτταρα, που κανονικά δεν επιδέχονται ούτε μια ανανέωση.

  Η πηγή της νεότητας

  Τρία χρόνια πρίν ( 2009), με Νόμπελ Ιατρικής βραβεύθηκε ένα άλλο μεγαλειώδες επίτευγμα, το οποίο απαντά στο ερώτημα των Αλχημιστών για την αιτία του γήρατος και του θανάτου.

Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα, που αναπαράγονται με αέναη διαίρεση. Κάποια διαιρούνται και αναπαράγονται εντός ολίγων ημερών. Άλλα εντός μηνών ή ετών. Όσο περισσότερο διατηρούν αυτή την αναπαραγωγική ικανότητα, τόσο περισσότερο διαρκεί η υγεία και η ζωή του ανθρώπου.

Ο Καθηγητής Λέοναρντ Χέϊφλικ είχε δείξει ότι τα κύτταρα του ανθρώπου αναπαράγονται δια διαιρέσεως 50 περίπου φορές. Μετά σταματούν να διαιρούνται, γερνούν και πεθαίνουν.

Ο Καθηγητής Χέϊφλικ κατέψυξε κύτταρα και διεπίστωσε κάτι εκπληκτικό : ότι έχουν μνήμη και θυμούνται σε ποιο σημείο σταμάτησαν την αναπαραγωγή, πριν καταψυχθούν. Όταν λοιπόν ο Καθηγητής τα απέψυξε, συνέχισαν να αναπαράγονται απ΄ το σημείο που είχαν σταματήσει. Πχ. αν είχαν σταματήσει στις 40 φορές, αναπαράγονται άλλες 10, και σταματούν.

Υπάρχει μηχανισμός μέσα στο κύτταρο, που μετρά αντίστροφα σε κάθε αναπαραγωγή: Μετά το 40, υπολείπονται 10 φορές. Μετά το 41, μένουν 9, κατόπιν 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, ώσπου να φθάσουν στο όριό τους, πέραν του οποίου δε μπορούν πιά να αναπαραχθούν και το οποίο ονομάζεται διεθνώς όριο Χέϊφλικ.

Άρα αιτία της γήρανσης και φθοράς των κυττάρων είναι η παύση της ικανότητας τους να ανανεώνονται, μετά το όριο Χέϊφλικ.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό ;

  Στο γιατί του Χέϊφλικ απάντησαν τρείς ερευνητές, εκ των οποίων δύο γυναίκες.

  Η Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν, απ΄ την Αυστραλία.

  Η Καρολίνα Γκράϊντερ απ΄ τις ΗΠΑ.

  Και ο Καθηγητής Σόστακ απ΄ τον Καναδά.

  Μοιράσθηκαν και οι τρείς το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής του 2009.

  Επί τριάντα χρόνια ερευνούσαν το θέμα – απ΄ τη δεκαετία του ’70 ακόμη.

  Αφετηρία τους το ερώτημά :

Τι υπάρχει στα άκρα των χρωμοσωμάτων του κυττάρου ;

Κάποιοι ερευνούν τα άκρα του Γαλαξία… Αλλά τα άκρα του DNA ουδείς τα είχε ερευνήσει ως τότε. Οι τρείς του Νόμπελ ετόλμησαν.

Στα άκρα των χρωμοσωμάτων υπάρχουν κομμάτια DNA που λέγονται «τελομερή» (telomeres).

Όταν τα κύτταρα ανανεώνονται, τα τελομερή (που είναι στην άκρη) δεν αντιγράφονται πλήρως. Ένα μέρος του ακραίου DNA μένει απ΄ έξω. Έτσι τα τελομερή μικραίνουν σε κάθε αναπαραγωγή. Και αν μικρύνουν πολύ, το κύτταρο υπολειτουργεί και πεθαίνει. Το φαινόμενο αισθητοποιείται με ένα παράδειγμα:

Τα χρωμοσώματα που βρίσκονται στον πυρήνα του κυττάρου, μοιάζουν το καθένα, με στενόμακρη αλυσίδα, αποτελούμενη από DNA.

Ας παρομοιάσουμε, προς στιγμήν, τα χρωμοσώματα με κορδόνια υποδημάτων. Αν το κορδόνι δεν έχει στα άκρα του προστατευτικό, δε λειτουργεί σωστά και φθείρεται γρήγορα. Ρόλο προστατευτικού για τα χρωμοσώματα παίζουν τα τελομερή.

Χρωμοσώματα χωρίς τελομερή, είναι σαν κορδόνια χωρίς προστατευτικό.

Υπόκεινται βαθμιαίως σε φθορά και απώλεια των γενετικών πληροφοριών που περιέχουν. Αν μπορούσαμε όμως να προστατεύσουμε τα τελομερή, θα προστατεύαμε αντιστοίχως τα χρωμοσώματα, τα γονίδια, τα κύτταρα, και τον όλο οργανισμό, απ΄ τη φθορά και τη γήρανση.

Έ λοιπόν, μετά από έρευνα 30 ετών, οι τρείς ερευνητές ανακάλυψαν ένα ένζυμο που κάνει αυτή ακριβώς τη δουλειά : Προστατεύει τα τελομερή ώστε να διατηρούνται ακέραια, μετά την αναπαραγωγή.

Το ένζυμο ονομάσθηκε ευλόγως τελομεράση, και χάρισε βραβείο Νόμπελ σ’ αυτές που το βρήκαν. Αλλά πώς το βρήκαν ;

Μελετώντας μικροσκοπικά πρωτόζωα που ζούν στο νερό, διεπίστωσαν έκπληκτοι ότι κάποια απ΄ αυτά, τα tetrahyma, αντί να χάνουν DNA σε κάθε αναπαραγωγή, αποκτούσαν πρόσθετο. Χάρη στο ειδικό ένζυμο που διέθεταν, τα τελομερή τους, αντί να φθείρονται, όπως τα δικά μας, παρέμεναν ακμαία και μπορούσαν να πολλαπλασιάζονται αενάως, πάνω από το όριο Χέϊφλικ ! Ήταν σχεδόν αθάνατα !

Επιμήκυνση των τελομερών παρατηρήθηκε κατόπιν και σε άλλα είδη, ακόμη και πολυκύτταρα, όπως ο αστακός.

Ιδού λοιπόν η αιτία του γήρατος.

Όταν τα τελομερή φθάσουν σε κρίσιμο μήκος, τα κύτταρα φθείρονται βαθμιαία και τελικά πεθαίνουν. Αντιστοίχως εμείς, που αποτελούμαστε από κύτταρα, φθειρόμαστε βαθμιαία, γερνούμε και πεθαίνουμε.

 Όσο εμείς μεγαλώνουμε, τόσο τα τελομερή μας μικραίνουν, ώσπου να μην είναι λειτουργικά και βιώσιμα.

Ιδού όμως και το κλειδί για να αντιστρέψουμε τη γήρανση : είναι ο χημικός καταλύτης που ακούει στο όνομα τελομεράση.

  Ιδιότητες τελομεράσης έδωσε και ένα μόριο που ανιχνεύθηκε σε βότανα και πήρε το κωδικό όνομα ΤΑ65.

Σαράντα εκατομμύρια δολλάρια δαπανήθηκαν για να ιδρυθεί στο Σαν Φρατζίσκο της Αμερικής Κέντρο Βιοτεχνολογίας, που μελετά την Τελομεράση – «το ένζυμο της

αθανασίας», όπως ποιητικά ονομάσθηκε.

  Μετά λοιπόν «το σωματίδιο του Θεού», που βρήκαμε το χρόνο που πέρασε, στο «Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών» της Ευρώπης CERN - και για το οποίο γράψαμε τότε στη στήλη αυτή.

  Να τώρα «το ένζυμο της Αθανασίας», που βρήκαμε στο Κέντρο Βιοτεχνολογίας της Αμερικής. Και ύστερα λέμε πως το 2012 ήταν κακορρίζικο έτος !

Τι ακριβώς γίνεται τώρα στα εργαστήρια του Κέντρου Βιοτεχνολογίας ;

Πειραματικός έλεγχος της επιδράσεως του ενζύμου στα χρωμοσώματα.

  Καλλιεργούνται κύτταρα από πειραματόζωα, κατά το πρότυπο Χέϊφλικ.

  Εμπλουτίζονται με το ένζυμο τελομεράση.

  Και ιδού η μεγάλη έκπληξη. Τα γηραιά κύτταρα ξανανιώνουν και αναπαράγονται ξανά και ξανά, πέραν του ορίου Χέϊφλικ.

  Αναπαράγονται επ΄ αόριστον, όχι πλέον ως γηραιά, αλλά ως νεανικά κύτταρα, με

μεγάλο προσδόκιμο ζωής. Έχουν πολλαπλάσια διάρκεια ζωής και νεανική μορφή.

Σε ορισμένα είδη, όπως ο αστακός, ο ίδιος ο οργανισμός παράγει το ένζυμο, που προστατεύει τα τελομερή.

  Σε άλλα είδη χρειάζεται να ενεργοποιηθεί το γονίδιο που ευθύνεται για την παραγωγή του ενζύμου.

  Το ανθρώπινο είδος δε φαίνεται δυστυχώς να διαθέτει τέτοιο γονίδιο. Αλλά θα μπορούσε να το αποκτήσει δια της Γενετικής και της Βιοτεχνολογίας.

  Το δίκοπο μαχαίρι

  Βρήκαμε λοιπόν την κυτταρική πηγή της νεότητος, και μπορούμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω ; Όχι ακόμη. Τα έως τώρα πειράματα έδειξαν, ότι το θαυμαστό ένζυμο έχει και σκοτεινή πλευρά. Δεν κάνει διακρίσεις ! Προστατεύει ισότιμα τόσο τα φυσιολογικά κύτταρα, όσο και τα τυχόν καρκινικά !

  Όταν η τελομεράση ενεργοποιηθεί με ανεξέλεγκτο τρόπο, μπορεί να οδηγήσει στο άλλο άκρον. Να καταστήσει το κύτταρο αθάνατο μέν, καρκινογόνο δε. Τα καρκινικά κύτταρα έχουν υψηλά επίπεδα τελομεράσης.

  Έχουμε να κάνουμε με δίκοπο μαχαίρι. Δόκτωρ Τζέκυλ και Χάϊντ.

  Η τελομεράση σε κανονικά επίπεδα είναι η καλή είδηση. Ο δρ Τζέκυλ, που διασφαλίζει υγεία και μακροζωΐα.

  Όταν όμως υπερβεί κάποια όρια, γίνεται κακή είδηση. Ο δρ Χάϊντ, που ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.

Γιατί η φύση έφτιαξε αυτό το δίκοπο μαχαίρι ;

Φαίνεται ότι η γήρανση είναι μηχανισμός προλήψεως του καρκίνου.

Επιμηκύνοντας τα τελομερή, δια της τελομεράσης, παρατείνουμε μεν τη ζωή των κυττάρων, άρα και τη δική μας ζωή, ταυτοχρόνως όμως αυξάνουμε τον κίνδυνο καρκίνου, ο οποίος τρέφεται απ΄ την ίδια πηγή.

Καταστέλλοντας την τελομεράση, απομακρύνουμε μεν τον κίνδυνο του καρκίνου, αφού του στερούμε την τροφοδοσία, αλλά χάνουμε ταυτοχρόνως την παρατεταμένη νεότητα, αφού της στερούμε το προστατευτικό.

  Με άλλα λόγια, ο μηχανισμός που προκαλεί σ΄ έναν οργανισμό καρκινογένεση, συγγενεύει στενά με τον μηχανισμό που χαρίζει στον οργανισμό αντιγήρανση.

  Διότι και στη μια και στην άλλη περίπτωση το κύτταρο αναγεννάται συνεχώς, και ζεί επί μακρόν.

  Μόνο που στην αντιγήρανση η αναγεννητική ικανότητα είναι ελεγχόμενη και ευεργετική, ενώ στην καρκινογένεση η ίδια ικανότητα γίνεται ανεξέλεγκτη και καταστροφική.

  Για να επιμηκύνουμε τη ζωή, χωρίς να προκαλέσουμε καρκίνο, χρειάζεται λεπτή ισορροπία. Σαν αυτή που απαιτείται όταν περπατάς σε τεντωμένο σκοινί – στης Τρίχας το γεφύρι !

Αυτή η ισορροπία καρκίνου και αντιγήρανσης, θα είναι το ζητούμενο της Ιατρικής στα επόμενα χρόνια.

Μειωμένη τελομεράση στα χρωμοσώματα είναι η βασική αιτία, για την οποία οι άνθρωποι νοσούν και γερνούν.

Ενώ αυξημένη ή διαταραγμένη τελομεράση είναι πιθανή αιτία νεοπλασμάτων.

Τα καλά νέα είναι ότι το μήκος των τελομερών δεν αποτελεί απαραβίαστο αξίωμα. Είναι εύπλαστο, επιδεχόμενο ρύθμιση και εξισορρόπηση.

  

  Οι αστακοί, είπαμε, δε γερνούν. Σε μεγάλη ηλικία έχουν την ίδια δύναμη, ταχύτητα,

σφρίγος, που είχαν και σε μικρή.

  Τα ατυχήματα ή τα αρπακτικά μπορεί να σκοτώσουν τους αστακούς – αλλά ο χρόνος και η γήρανση όχι !

Οι ερευνηταί βρήκαν υψηλά επίπεδα τελομεράσης σ΄ αυτούς. Η τελομεράση διατηρεί το μήκος των τελομερών και τη σφριγηλότητα του οργανισμού τους.

Πώς μπορούμε να γίνουμε κι εμείς «αστακοί» ;

Η τεχνητή επιλογή συναγωνίζεται την φυσική επιλογή

  Υπάρχουν σήμερα αρκετοί αιωνόβιοι ανά τον κόσμο.

  Είναι οι superman, που σε ηλικίες 90 – 105 ετών λειτουργούν κανονικά, χωρίς κάμψη των ζωτικών λειτουργιών. Στα εκατό τους χρόνια δεν έχουν καρκίνο, διαβήτη, καρδιακά και εγκεφαλικά νοσήματα.

  Γενετική εξέταση στο DNA αυτών των ανθρώπων έδειξε ότι τα τελομερή τους είναι:

  - Αρκετά επιμήκη, ώστε να ανανεώνουν τα κύτταρα.

  - Αλλά όχι υπερβολικά επιμήκη, ώστε να εγκυμονείται καρκίνος.

Έχουν βρεί την ιδανική ισορροπία !

Οι μελέτες έδειξαν επίσης ότι η μείωση του άγχους, της αρνητικής σκέψης και της τοξικής διατροφής, ενισχύει αυτή την ισορροπία.

Τελομερή και στρές είναι μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα.

Αυτό ήταν γνωστό κι από πρίν. Το γιατί ήταν άγνωστο.

Τώρα κατανοούμε, για πρώτη φορά, ότι η αλλαγή του τρόπου ζωής, σκέψης και διατροφής, επί τα βελτίω, επιδρά και σε επίπεδο γενετικό, γονιδιακό.

Όταν αλλάζεις ζωή, αλλάζεις και την τελομεράση, απ΄ την οποία εξαρτάται η διάρκεια της ζωής !

Αν για όλα αυτά υπήρχε φάρμακο, θα έκανε πωλήσεις εκατομμυρίων.

Και όμως όλα αυτά είναι δωρεάν !

Χρειάζεται απλώς επανεκτίμηση του τρόπου ζωής, σκέψης και διατροφής.

Η εκπληκτική δύναμη του ενζύμου υποβάλλει τώρα το ερώτημα :

- Μπορεί η τελομεράση να είναι όντως «το ένζυμο της αθανασίας» ;

Είναι δυνατή η κυτταρική αθανασία ;

Η Γενετική επιστήμη απαντά :

- Για τα κύτταρα που καλλιεργούνται στο εργαστήριο, ναι.

- Για τα κύτταρα που λειτουργούν στο ανθρώπινο σώμα, όχι.

Η τελομεράση είναι ένζυμο αθανασίας για μεμονωμένα κύτταρα ή για μονοκυττάρους οργανισμούς.

Για το οργανωμένο σύνολο τρισεκατομμυρίων κυττάρων, που είναι ο άνθρωπος, υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες, που επηρεάζουν δραματικά το τελικό αποτέλεσμα.

Η έρευνα συνεχίζεται, και η γενετική επιλογή προσπαθεί να κάνει αυτό που δεν έκανε η η φυσική επιλογή.

Το γονιδίωμα που έχουμε απ΄ τη φύση, είναι σαν ξεπερασμένο λογισμικό ηλεκτρονικού υπολογιστή. Χρειάζεται επειγόντως αναβάθμιση. Το βιολογικό λογισμικό περιέχει ασθένειες, γήρανση, θάνατο. Γιατί να μην το αναβαθμίσουμε, όπως κάνουμε στο λογισμικό του υπολογιστή ;

Οι κανόνες της εξελίξεως έχουν αλλάξει. Αυτό που ως τώρα έκανε μόνο η φύση, τώρα μπορεί να το κάνει η Γενετική επιστήμη.

Η προοπτική είναι να καλλιεργήσουμε ανθρώπινα κύτταρα (βλαστοκύτταρα), και να παραγάγουμε απ΄ αυτά ζωτικά όργανα (καρδιά, νεφρούς, πνεύμονες…), κατάλληλα για μεταμόσχευση.

Κάποιος με οργανική ανεπάρκεια, θα μπορεί έτσι να έχει καινούργια καρδιά, νεφρό, πνεύμονα, που προήλθε από δικά του βλαστικά κύτταρα, καλλιεργημένα στο εργαστήριο, ή εμφυτευμένα στον οργανισμό ενός ζώου, πχ. χοίρου.

Βιολογία και Θεολογία

  Πολλοί αντιδρούν στα πειράματα αυτά, με το επιχείρημα ότι :

- Η Βιολογία σφετερίζεται τη Θεολογία, και προσφέρει «αθανασία» κατασκευασμένη στο εργαστήριο. Πράγμα αφύσικο και ανήθικο.

  Αλλά το τι είναι «φυσικό» και «αφύσικο», ή τι είναι «ηθικό» και «ανήθικο», χωράει συζήτηση.

Πριν μερικά εκατομμύρια χρόνια, τότε που οι πρόγονοί μας ζούσαν στα δέντρα με τους πιθήκους, κάποιοι αποδοκίμασαν και χλεύασαν τον πρώτο τολμηρό, που αποφάσισε να κατεβεί απ΄ τα δέντρα, και να ορθωθεί απ΄ τα τέσσερα πόδια στα δύο.

Θεωρήθηκε «αφύσικο» κάτι τέτοιο.

Γιατί να κατεβείς απ΄ τα δέντρα, να υιοθετήσεις τη δίποδη βάδιση, να περπατάς στη σαβάνα, και να κινδυνεύεις να σε φάνε τα λιοντάρια ;

Κάποιους πρωτοπόρους τους έφαγαν ασφαλώς τα λιοντάρια, αλλά κάποιοι άλλοι αντιστάθηκαν, επέζησαν, και απ΄ αυτούς εξελιχθήκαμε εμείς : οι Homo Sapiens.

Η ανακάλυψη της τελομεράσης και του μηχανισμού που ανανεώνει τα κύτταρα, (αλλά τροφοδοτεί και τον καρκίνο) αποτελεί πρόκληση για την περαιτέρω έρευνα

Πριν από 1000 χρόνια, το προσδόκιμο ζωής ήταν 30 έτη.

Πριν από 100 χρόνια, ήταν 50 έτη.

Σήμερα αυξήθηκε στα 80 έτη. Κατά μέσον όρο.

Αύριο θα γίνει 100 και περισσότερα έτη.

Η ιστορία δεν τελείωσε. Το τέλος δεν το είδαμε.

Μπαίνουμε σε άγνωστα νερά, πειραματιζόμενοι με γονίδια, και επιχειρώντας να αλλάξουμε την πορεία της εξέλιξής μας.

- Είναι σα να προσπαθούμε να διορθώσουμε το έργο του Θεού, λένε οι θρήσκοι. Είναι ασέβεια κατά του Θεού και θα επισύρει την οργή του εναντίον μας.

Μπορεί να συμβεί κι αυτό.

Αν όμως ο Θεός δεν είναι μνησίκακος και οργίλος, όπως τον φαντάζονται μερικοί, αλλά μεγάθυμος και θείος, που επέτρεψε να υπάρχουν στη φύση ατέλειες, για να τις διορθώσουμε εμείς, όπως πίστευαν ακραδάντως οι Αλχημιστές, τότε το πράγμα αλλάζει.

Τότε, αντί για την κατάρα του, θα έχουμε την ευλογία του στην προσπάθειά μας.

  K. P.