«Τριακόσια χρόνια από τη γέννησή του».
«…Το κορμί σας ας το καύσουν, ας το τηγανίσουν, τα πράγματά σας ας τα πάρουν, μη σας μέλλει, δώσατέ τα δεν είνε ιδικά σας. Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται. Αυτά τα δύο όλος ο κόσμος να πέση, δεν ημπορεί να σας τα πάρη, εκτός και τα δώσετε με το θέλημά σας. Αυτά τα δύο να τα φυλάγετε, να μη τα χάσετε…»...
Συμπληρώνονται φέτος τριακόσια χρόνια από τη γέννηση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, Μάρτιος 1714, και διακόσια τριάντα πέντε, Αύγουστος 1779, από την κοίμησή του, μετά από το μαρτυρικό θάνατο δ΄ απαγχονισμού στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου.
Ο Εθναπόστολος των σκλάβων, ο μεγάλος Δάσκαλος, Προφήτης, Ισαπόστολος, Διαφωτιστής του Γένους, φωτοφόρος Απόστολος της Εκκλησίας του Χριστού κατά την περίοδο της Τουρκικής σκλαβιάς, Άγιος και Ιερομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός, το καύχημα των Αιτωλών, γεννήθηκε το Μάρτιος του 1714 στο χωριό Μέγα Δένδρο – Θέρμου Τριχωνίδας. Οι γονείς του, ευσεβέστατοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, Ηπειρώτες την καταγωγή, το 1701 ήρθαν στην φιλόξενη Αιτωλοακαρνανία γιατί καταδιώκονταν από τους Τούρκους και ασχολήθηκαν με την υφαντική τέχνη της εποχής. Το 1712 στο Χωριό Ταξιάρχης, γεννήθηκε ο Χρύσανθος και το 1714 στο Χωριό Μέγα Δένδρο ο Κοσμάς, κατά κόσμο Κώνστας.
Έμαθε τα πρώτα γράμματα, ανάγνωση του ψαλτηρίου, αριθμητική, γραφή και απομνημόνευση προσευχών και θρησκευτικών ύμνων, στην Πατρίδα του. Σπούδασε στο Ελληνικό Σχολείο της Σιγδίτσας, Παρνασίδος καθώς και στο κρυφό σχολειό της Πατρίδος του, στην Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής-Μάνδρας, Θέρμου. Μετά πηγαίνει στην Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Βραγγιανών και συνεχίζει της σπουδές του και όπως μας γράφει ο Πουκεβίλ έλαβε και γνώσεις Ιατρικής.
Στη συνέχεια πηγαίνει στη Σχολή Λομποτινάς Ναυπακτίας και γίνεται διδάσκαλος σε μικρούς μαθητές. Ολοκληρώνει τις σπουδές του στην Αθωνιάδα Ακαδημία με τους μεγάλους δασκάλους όπως, τον Παναγιώτη Παλαμά, τον Καυσοκαλυβίτη, τον Ευγένιο Βούλγαρη και άλλους. Το 1759 πηγαίνει στην Αθωνική Μονή του Φιλοθέου όπου γίνεται Μοναχός και παίρνει το όνομα Κοσμάς. Τώρα παίρνει και επίσημα την άδεια του Ιεροκήρυκα, από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και ξεκινά την ένδοξη πορεία της κήρυξης του Ευαγγελίου κάνοντας συνολικά τρείς περιοδείες.
Ο κόσμος ήταν βυθισμένος στο σκοτάδι, ο λόγος του Κοσμά καρποφόρησε και η πεποίθηση στον εαυτό του γιγαντώθηκε κάνοντας τους πιστούς να τρέχουν για να ακούσουν την φλογερή γλώσσα του. Αψηφώντας κόπους, ταλαιπωρίες, κινδύνους για την ίδια του τη ζωή κηρύττει παντού, σε ναούς, πλατείες, διδάσκει, συμβουλεύει, παιδαγωγεί.
«…Και γω, αδελφοί μου, που ηξιώθην και εστάθηκα εις αυτόν τον Άγιον τόπον τον αποστολικόν δια την ευσπλαχνίαν του Χριστού μας, εξέτασα πρώτον δια λόγους σας και έμαθα πως με την χάριν του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και Θεού δεν είστε Έλληνες, δεν είστε ασεβείς, αιρετικοί, άθεοι, αλλ’ είστε βαπτισμένοι εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, και είσθε τέκνα και θυγατέρες του Χριστού μας. Και όχι μόνο δεν είμαι άξιος να σας διδάξω, αλλά μήτε τα ποδάρια σας να φιλήσω. Διότι ο καθένας από λόγους σας είναι τιμιώτερος απ’ όλον τον κόσμον. Πρέπει δε να ηξεύρετε και η ευγένειά σας διά λόγου μου, το ηξεύρω πώς άλλοι σας λέγουν άλλα, όμως αν ίσως και θέλετε να μάθετε την πάσαν αλήθειαν, εγώ σας την λέγω… Τώρα σας συμβουλεύω να κάμετε από κομβολόγι μικροί και μεγάλοι και να το κρατήτε με το αριστερό χέρι, και με το δεξιό να κάμνετε τον σταυρόν σας και να λέγετε: Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ και Λόγε του Θεού του ζώντος, διά της Θεοτόκου και πάντων των Αγίων ελέησόν με τον αμαρτωλόν και ανάξιον δούλον σου…».
Θεωρούσε τον εαυτό του ταπεινό για το μεγάλο φορτίο της διδασκαλίας και της παιδαγώγησης. Γύρισε όλη τη Ρωμιοσύνη από πάνω έως κάτω. Από την Πόλη έως τη Ρόδο και από την Κάρπαθο έως την Κέρκυρα, από τη Βόρειο Ήπειρο έως το Αίγιο και από την Ικαρία έως την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο. Αρχικά κήρυξε στην Κωνσταντινούπολη και μετά ήρθε στην Αιτωλοακαρνανία για να πάει στα Δωδεκάνησα και ακολούθως στο Άγιο Όρος. Ακολούθησε άλλη περιοδεία στη Θεσσαλονίκη, στη Βέροια και σε πολλά μέρη της Μακεδονίας φθάνοντας μέχρι τη Χειμάρα για να επιστρέψει στην Ήπειρο και να φθάσει στη Λευκάδα, την Κεφαλονιά, στη Ζάκυνθο, στην Κέρκυρα και να επιστρέψει ξανά στην Βόρειο Ήπειρο.
Το μαρτύριο του Ιεροδιδασκάλου Κοσμά δεν μπορούσε να είναι διαφορετικό από αυτό του μάρτυρα και ήρωα. Ήρθε από το μίσος των Εβραίων και ο κυριότερος λόγος ήταν που ο Άγιος καθιέρωσε την Κυριακή ως ημέρα αργίας. Αλλόθρησκοι Εβραίοι άρχισαν να μισούν θανάσιμα τον Πατροκοσμά. Άνθρωποι του Πασά τον συνέλαβαν τη στιγμή που ο φλογερός καλόγερος κήρυττε το λόγο του Θεού, Παρασκευή 23 Αυγούστου 1779. Στη φυλακή που τον πήγαν πέρασε όλη τη νύχτα ψάλλοντας χαρούμενα τροπάρια και υμνωδίες.
Το πρωί της άλλης ημέρας τον οδήγησαν στον τόπο του μαρτυρίου, στο χωριό Κολικόντασι και οι δήμιοί του, του πέρασαν ένα σχοινί στο λαιμό και τον κρέμασαν σε ένα γεροπλάτανο όπου προσευχόμενος παρέδωσε την Άγια ψυχή του, Σάββατο 24 Αυγούστου 1779, ακολούθως το σώμα του το πέταξαν στο ποτάμι για να μην βρεθεί από τους Χριστιανούς ποτέ.
Οι Χριστιανοί του χωριού και ο παπα-Μάρκος με την βάρκα του, αντίκρισαν το σώμα του Αγίου μέσα στο ποτάμι το παρέλαβαν και αφού του φόρεσαν το ράσο του, το ενταφίασαν έξω από το Ιερό βήμα του Ιερού Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου, στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου.
Στα μέρη από τα οποία περνούσε ο Άγιος, έκτιζε σχολεία και εκκλησίες. Ο λόγος του ήταν τις περισσότερες φορές προφητικός, τα δε λόγια του ήταν φοβερά και συγκλονιστικά. Ο Άγιος είχε πάντα μαζί του ένα σκαμνάκι όπου ανέβαινε για να μιλήσει, ένα σακούλι με τα βιβλία του και ένα σταυρό. Έκανε αγώνα για να κρατήσει ο λαός τη γλώσσα του και την πίστη του. Πίστευε ότι τα γράμματα μπορούν να κρατήσουν αδούλωτο το φρόνημα του λαού, καθώς όπως έλεγε, η ψυχή του πολιτισμού είναι ο πολιτισμός της ψυχής.
Ο Ισαπόστολος Κοσμάς ήταν μεγάλη προσωπικότητα, ανεπηρέαστη και πρωτότυπη. Ως μοναδικός Διδάχος της Ρωμιοσύνης δίδασκε την Αγάπη και καλλιεργούσε την Ελπίδα της πνευματικής ελευθερίας του ανθρώπου και του Γένους των Ελλήνων. Οι Διδαχές του δείχνουν πως δεν υπήρξε μονάχα ένας καλός ερμηνευτής του Ευαγγελίου άλλα ένας από τους καλύτερους εκκλησιαστικούς μας ρήτορες, ένας εμπνευσμένος ποιητής.
Έλαβε από το Θεό το προφητικό χάρισμα για να βοηθήσει στην επιτυχία του Ιεραποστολικού του έργου. Ήταν προφήτης Θεόπνευστος, αποδείχθηκε μια μοναδική, ανεπανάληπτη και κορυφαία προσωπικότητα, μια τιτάνια μορφή, συγκεντρώνοντας τόσα χαρίσματα. Όλα αυτά ο Πατροκοσμάς τα έθεσε στην υπηρεσία του Θεού και στη σωτηρία του δουλουμένου Γένους έτσι ώστε να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό και όλοι μιλούσαν για το «ποθούμενο».
Απότμημα Ιερού Λειψάνου Αγίου Κοσμά Αιτωλού στην Ιερά Μητρόπολη
Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
Το διήμερο 2 και 3 Ιουνίου 2007 ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος, εκπληρώνοντας την επιθυμία και την παράκληση χρόνων της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας, των Πολιτικών Αρχών του Τόπου και του Λαού της Μητροπόλεως, επικεφαλής αντιπροσωπείας της Μητροπόλεώς του ήρθε στην Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, έδρα της Μητροπόλεως και παρέδωσε απότμημα Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά.
Η Ιερά Μητρόπολη κατά το διήμερο αυτό πραγματοποίησε λατρευτικές εκδηλώσεις που ξεκίνησαν με την επίσημη υποδοχή του Ιερού Λειψάνου στην Ιερά Μονή του Αγίου Κοσμά στο Μέγα Δένδρο Θέρμου. Η υποδοχή έγινε παρουσία των Πολιτικών και Στρατιωτικών Αρχών του Τόπου και πλήθος πιστών, ενώ άγημα του Στρατού και της Αεροπορίας απέδιδαν τιμές. Τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας κ. Αναστάσιο προσφώνησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμάς. Χαιρετισμό απεύθυνε ο Δήμαρχος Θέρμου και η Ηγουμένη της Ιεράς Μονής του Αγίου Κοσμά.
Την επόμενη ημέρα, Κυριακή, τελέσθηκε Πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Μακαριωτάτου κ. Αναστασίου, συλλειτουργούντων των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Άρτας κ. Ιγνατίου, Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου και Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά. Την Θεία Λειτουργία παρακολούθησαν οι Πολιτικές Αρχές και πλήθος Πιστών που πήγαν να προσκυνήσουν τα Άγια Λείψανα και να λάβουν την Ευλογία του Αγίου.
Γιορτές μνήμης Αγίου Κοσμά στο Μέγα Δένδρο Θέρμου.
Με λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια εορτάζεται κάθε χρόνο η μνήμη του Προστάτη και Πολιούχου της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στην Ιερά Μονή Αγίου Κοσμά στο Μέγα Δένδρο Θέρμου-Τριχωνίδας.
Προσκεκλημένοι του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, κάθε χρόνο είναι Αρχιερείς άλλων Μητροπόλεων. Το πρόγραμμα των λατρευτικών εκδηλώσεων συντάσσεται από το Δήμο Θέρμου με τη συνεργασία της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας και περιλαμβάνει Μέγα Εσπερινό, Πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία και λιτάνευση της Ιεράς Εικόνας καθώς και του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κοσμά.
Στις λατρευτικές εκδηλώσεις αξίζει να σημειωθεί ότι εκατοντάδες είναι κάθε χρόνο οι πιστοί που προσέρχονται στην Ιερά Μονή, για να συμμετάσχουν στις Ιερές Ακολουθίες και να προσκυνήσουν το Ιερό Λείψανο του Αγίου Κοσμά. Τις εκδηλώσεις παρακολουθούν ο Δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θέρμου, Βουλευτές, Εκπρόσωποι Στρατιωτικών και Πολιτικών Αρχών. Στην Ιερά λιτανεία συμμετέχουν Φιλαρμονικές της περιοχής. Στη συνέχεια, οι Αρχές της περιοχής και οι πιστοί πηγαίνουν στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού της Πόλης και εύχονται στον εορτάζοντα Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά έτη πολλά και ευλογημένα.
Αναφερόμενος στον Άγιο Κοσμά ο Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμάς μεταξύ άλλων τονίζει:«Εκείνος φύτεψε στις καρδιές των Ελλήνων τον Χριστό και την Ορθοδοξία, την γνήσια φιλοπατρία, τις αιώνιες αξίες και τα ιδανικά. Εκείνος προσέφερε την παιδεία η οποία αληθινά μορφώνει, μεταμορφώνει και ολοκληρώνει τον άνθρωπο. Εκείνος με την προσφορά του και τη θυσία του ανέστησε και ελευθέρωσε την Ελλάδα.
Οι νεοέλληνες σήμερα όμως αγνοούν και περιφρονούν τον Άγιο Κοσμά και τη φωνή του. Ξεριζώνουν και γκρεμίζουν οι σύγχρονοι Έλληνες, όχι με αξίνες απλώς, αλλά με μηχανήματα τελευταίου τύπου, από τις καρδιές τους τον Χριστό και την αγάπη στην Πατρίδα, τις αξίες και τα ιδανικά, την γνήσια ιστορία, ότι ιερό και όσιο. Δεν θέλουν σχολεία με παράδοση καθαρή και αγιασμένη. Δεν θέλουν οικογένεια στηριγμένη στο Ευαγγέλιο και την ωραία ελληνική παράδοση».
Σήμερα που κυριαρχεί η ισοπέδωση των πάντων, η υποτίμηση των αξιών,
επιβάλλεται να μελετήσουμε, ως σύγχρονοι Νεοέλληνες τον Μεγάλο Αυτό παιδαγωγό, τον μάρτυρα της Ορθοδοξίας, που μαρτύρησε για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδας την Ελευθερία.Οφείλουμε με την συμπλήρωση τριακοσίων χρόνων από το θάνατό του, να τιμήσουμε τον Άγιό μας καθώς το έτος 2014 έχει κηρυχθεί ως «ΕΤΟΣ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ» από την Εκκλησία της Ελλάδος.
Ο υπογράφων, ως Πρόεδρος του Λαογραφικού-Πολιτιστικού Συλλόγου Μεσολογγίου, θα προτείνω στο Διοικητικό Συμβούλιο την διενέργεια Συνεδρίου γιατί όχι και Διεθνούς Συνεδρίου που θα συνοδεύεται από λατρευτικές εκδηλώσεις, στο Μεσολόγγι, το Αγρίνιο και στο Μέγα Δένδρο, με Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στο Μοναστήρι του Αγίου. Το Συνέδριο να είναι αφιέρωμα στον Δάσκαλο του Γένους, στον Πολιούχο της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, Άγιο Κοσμά.
Να γίνει με την συνεργασία, Φορέων και Συλλόγων του Νομού μας και από όλη την Ελλάδα που φέρουν το όνομα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και μέσα από την τηλεόραση του Αχελώου TV, που διαθέτει πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό, να προβάλουμε τόσο τον Θρησκευτικό τουρισμό της περιοχής μας όσο και το έργο του Πολιούχου μας Πατροκοσμά. Στις παραπάνω εκδηλώσεις θα ήταν καλό να συμμετέχουν ενεργά και τα δύο Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της περιοχής μας. όπως συνέβη με το ΑΤΕΙ της Κοζάνης σε ανάλογες εκδηλώσεις για τον Άγιο. Η διενέργεια όλων αυτών των λατρευτικών εκδηλώσεων να τελούν υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας και να έχουν την Ευλογία του Ποιμενάρχου μας κ. Κοσμά.
Χρήστος Γερ. Σιάσος
Καθηγητής
