Άρθρο για τους Φορεις Διαχειρησης του Διονύση Χρ. Μαμάση, Περιβαλλοντολόγου-Χαρτογράφου - M.Sc. Αειφορικής Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών
Απορίες, ερωτήματα, επιφυλάξεις τίθενται για την αειφορική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών έπειτα από την άστοχη αναδιοργάνωση υλοποίησης συγχώνευσης των 29 Φορέων Διαχείρισης (Φ.Δ.) σε 14.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στις 24/07/2012 οι Φ.Δ. συγχωνεύονται σε 14 κατά προσέγγιση αντίστοιχα των Περιφερειών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας δημιουργείται ένας ενιαίος Φ.Δ. όπου θα αποφασίζει για τα περιβαλλοντικά θέματα της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού, Κοτυχίου-Στροφυλιάς και Χελμού-Βουραϊκού. Η διαδικασία αυτή αναμένεται να δημιουργήσει τόσο λειτουργικά προβλήματα στο συντονισμό και εποπτεία όσο και προβλήματα στη παρακολούθηση και προστασία των βιοτόπων λόγω της μεγάλης γεωγραφικής κατανομής.
Οι Φ.Δ. που είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου θεσμοθετήθηκαν το 1999 ενώ τον Αύγουστο του 2002 ιδρυθήκαν και οριστικοποιήθηκαν με το νόμο 3044/2002 (με εξαίρεση το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου το 2000 και το Εθνικό Πάρκο Σχοινιά-Μαραθώνα 2002 που ιδρύθηκαν με προεδρικά διατάγματα) με βασικό σκοπό τη διοίκηση, διαχείριση και προστασία των περιοχών αρμοδιότητας του οικολογικού δικτύου Natura 2000.
Μέχρι σήμερα και παρόλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν αποτελούσαν τον πλέον ουσιαστικό μηχανισμό τοπικής περιβαλλοντικής συμμετοχής στη διαχείριση και προστασία των πυρήνων βιοποικιλότητας ενώ ταυτόχρονα ήταν κέντρα βιώσιμης οικοτουριστικής ανάπτυξης.
Οι κύριες δραστηριότητες των Φ.Δ. σύµφωνα µε τον νόµο 2742/99 και το πρότυπο σχέδιο κανονισµού λειτουργίας υπηρεσιών και προσωπικού που είχε συνταχθεί από το πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆Ε., σημειακά ήταν:
1. Η εκπόνηση επιστηµονικής έρευνας και μελετών στα όρια της περιοχής ευθύνης τους.
2. Η παροχή γνωμοδοτήσεων πριν από την προέγκριση χωροθέτησης και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων που εµπίπτουν στις περιοχές ευθύνης.
3. Η προκήρυξη, ανάθεση και παρακολούθηση της εκτέλεσης έργων (π.χ. µελετών, προµήθειας εξοπλισµού, εκτέλεσης τεχνικών έργων) που είναι απαραίτητα για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των προστατευοµένων αντικειμένων στα όρια της περιοχής ευθύνης.
4. Υποβολή προτάσεων για την ανάληψη ευρωπαϊκών προγραµµάτων και δράσεων σχετικά µε την περιοχή ευθύνης του φορέα τα οποία προάγουν τους σκοπούς της διαχείρισης των προστατευοµένων αντικειµένων.
5. Ο έλεγχος εφαρμογής περιβαλλοντικών όρων/Εισηγήσεις για παραβάσεις όρων και περιορισµών.
6. ∆ραστηριότητες προβολής /εκδόσεις/εκδηλώσεις.
7. Λειτουργίες περιβαλλοντικής ενημέρωσης, εκπαίδευσης κοινού (σεµινάρια/ηµερίδες/συνέδρια).
8. Λειτουργίες προσέλκυσης/ πληροφόρησης επισκεπτών (ίδρυση περιβαλλοντικών κέντρων πληροφόρησης-ευαισθητοποίησης).
9. Οργάνωση προγραµµάτων εθελοντών.
10. Η χορήγηση σηµάτων ποιότητας και συνεργασίας σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός των προστατευοµένων περιοχών.
Οι προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας είναι δυναμικές και πολύτιμα στοιχεία για την αναβάθμιση της επικοινωνίας του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον (π.χ. υγρότοποι, χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές). Η διατήρηση και προστασία της βιολογικής τους ποικιλότητας και των ιδιαίτερων αξιών τους για την ικανοποίηση σύγχρονων αναγκών της παρούσας αλλά και των μελλοντικών γενεών κρίνεται απαραίτητη.
Τα αυτοφυή είδη χλωρίδας και άγριων ειδών πανίδας, οι τύποι οικοτόπων, τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές συνθήκες, οι φυσικές διεργασίες των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων χαρακτηρίζουν τις προστατευόμενες περιοχές ως φυσικά οικοσυστήματα αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης.
Το μεγαλύτερο ερώτημα που τίθεται μετά από αυτή την αρνητική εξέλιξη είναι ποια θα είναι η Ελληνική οικολογική διαδοχή των προστατευόμενων περιοχών και η διατήρηση της φύσης;
Μήπως τελικά βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος;;;
Μέχρι σήμερα και παρόλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν αποτελούσαν τον πλέον ουσιαστικό μηχανισμό τοπικής περιβαλλοντικής συμμετοχής στη διαχείριση και προστασία των πυρήνων βιοποικιλότητας ενώ ταυτόχρονα ήταν κέντρα βιώσιμης οικοτουριστικής ανάπτυξης.
Οι κύριες δραστηριότητες των Φ.Δ. σύµφωνα µε τον νόµο 2742/99 και το πρότυπο σχέδιο κανονισµού λειτουργίας υπηρεσιών και προσωπικού που είχε συνταχθεί από το πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆Ε., σημειακά ήταν:
1. Η εκπόνηση επιστηµονικής έρευνας και μελετών στα όρια της περιοχής ευθύνης τους.
2. Η παροχή γνωμοδοτήσεων πριν από την προέγκριση χωροθέτησης και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων που εµπίπτουν στις περιοχές ευθύνης.
3. Η προκήρυξη, ανάθεση και παρακολούθηση της εκτέλεσης έργων (π.χ. µελετών, προµήθειας εξοπλισµού, εκτέλεσης τεχνικών έργων) που είναι απαραίτητα για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των προστατευοµένων αντικειμένων στα όρια της περιοχής ευθύνης.
4. Υποβολή προτάσεων για την ανάληψη ευρωπαϊκών προγραµµάτων και δράσεων σχετικά µε την περιοχή ευθύνης του φορέα τα οποία προάγουν τους σκοπούς της διαχείρισης των προστατευοµένων αντικειµένων.
5. Ο έλεγχος εφαρμογής περιβαλλοντικών όρων/Εισηγήσεις για παραβάσεις όρων και περιορισµών.
6. ∆ραστηριότητες προβολής /εκδόσεις/εκδηλώσεις.
7. Λειτουργίες περιβαλλοντικής ενημέρωσης, εκπαίδευσης κοινού (σεµινάρια/ηµερίδες/συνέδρια).
8. Λειτουργίες προσέλκυσης/ πληροφόρησης επισκεπτών (ίδρυση περιβαλλοντικών κέντρων πληροφόρησης-ευαισθητοποίησης).
9. Οργάνωση προγραµµάτων εθελοντών.
10. Η χορήγηση σηµάτων ποιότητας και συνεργασίας σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός των προστατευοµένων περιοχών.
Οι προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας είναι δυναμικές και πολύτιμα στοιχεία για την αναβάθμιση της επικοινωνίας του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον (π.χ. υγρότοποι, χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές). Η διατήρηση και προστασία της βιολογικής τους ποικιλότητας και των ιδιαίτερων αξιών τους για την ικανοποίηση σύγχρονων αναγκών της παρούσας αλλά και των μελλοντικών γενεών κρίνεται απαραίτητη.
Τα αυτοφυή είδη χλωρίδας και άγριων ειδών πανίδας, οι τύποι οικοτόπων, τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές συνθήκες, οι φυσικές διεργασίες των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων χαρακτηρίζουν τις προστατευόμενες περιοχές ως φυσικά οικοσυστήματα αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης.
Το μεγαλύτερο ερώτημα που τίθεται μετά από αυτή την αρνητική εξέλιξη είναι ποια θα είναι η Ελληνική οικολογική διαδοχή των προστατευόμενων περιοχών και η διατήρηση της φύσης;
Μήπως τελικά βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος;;;
