Η εκπαιδευτική αξία του φιλοτελισμού

Μαθαίνοντας μέσα από το γραμματόσημο

Ο φιλοτελισμός αναπτύχθηκε παγκοσμίως από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά ενώ 

στη χώρα μας εμφανίζεται δυναμικά κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. 

Η εκπαιδευτική αξία του γραμματοσήμου είναι ανεκτίμητη καθώς αποτελεί μια 

πρωτογενή πηγή επαφής με μια χώρα ή με μια ιστορική περίοδο. Για το λόγο αυτό 

κάθε σχολική μονάδα μπορεί να αξιοποιήσει το φιλοτελισμό ως εργαλείο για την προσέγγιση

 πολλών διδακτικών ενοτήτων σε μαθήματα όπως η Ιστορία, η Γεωγραφία, η Αισθητική 

Αγωγή, η Μελέτη του Περιβάλλοντος και οι Φυσικές Επιστήμες. 

Τα πρώτα γραμματόσημα και η εξάπλωση του φιλοτελισμού

Το 1837, το βρετανικό στέμμα είχε επεκτείνει την κυριαρχία του σε αρκετές υπερπόντιες περιοχές πέρα από τα βρετανικά νησιά. Η εξάπλωση αυτή κατέστησε προσβάσιμες αρκετές πηγές πρώτων υλών, έδωσε σημαντική ώθηση στη βρετανική οικονομία και δημιούργησε αρκετές θέσεις εργασίας σε κρατικές υπηρεσίες που ασχολούνταν με τις υπερπόντιες περιοχές (Berstein-Milza 1997: 441-446). Μια τέτοια υπηρεσία ήταν η Επιτροπή για τον Αποικισμό της Νότιας Αυστραλίας (South Australian Colonization Commission), μέλος της οποίας ήταν ο Άγγλος δάσκαλος Rowland Hill. Ο Hill, προκειμένου να ελεγχθεί αποτελεσματικότερα η διακίνηση της αλληλογραφίας, εισηγήθηκε στην Επιτροπή μια ταχυδρομική μεταρρύθμιση που βασιζόταν στην πληρωμή των επιστολών και των δεμάτων από τον αποστολέα και όχι από τον παραλήπτη, όπως ίσχυε μέχρι τότε. Η πληρωμή θα γινόταν με βάση το βάρος του αντικειμένου 

και ως αποδεικτικό στοιχείο της συναλλαγής θα επικολλούνταν πάνω στο δέμα μια 

ετικέτα με αναγραφόμενη τιμή. Η πρόταση του Hill υιοθετήθηκε αμέσως και έτσι, 

την 6η Μαΐου 1840, κυκλοφόρησε επίσημα το πρώτο γραμματόσημο: μαύρο, χωρίς οδόντωση,

 αξίας μιας πένας και με την απεικόνιση του προφίλ της (εικοσάχρονης τότε) βασίλισσας Βικτωρίας,

 έλαβε γρήγορα την ονομασία “the penny black”. Το σύστημα του Hill εξαπλώθηκε γρήγορα

και σε άλλες χώρες οι οποίες δημιούργησαν το δικό τους μοτίβο στις 

παραστάσεις των γραμματοσήμων: τα γερμανικά κράτη εξέδωσαν γραμματόσημα όπου 

κεντρική θέση είχε η αξία του κομματιού (π.χ. 2 φένιγκ) ώστε να διευκολύνονται και 

οι λιγότερο εγγράμματοι υπήκοοι (Παπαϊωάννου, Θ., 2007: 6). Η ποικιλία των χρωμάτων 

και των θεμάτων δημιούργησε σχεδόν αμέσως συλλεκτική κίνηση και βοήθησε στην 

ανάπτυξη του φιλοτελισμού, ο οποίος έλαβε μεγάλη ώθηση προς τις αρχές του 20ου 

αιώνα, όταν πολλές χώρες εξέδιδαν πλέον αναμνηστικά γραμματόσημα (Κωνσταντίνης, Μ., 2005: 10-11)

Τα πρώτα ελληνικά γραμματόσημα κυκλοφόρησαν την 1η Οκτωβρίου 1861, λίγους 

μήνες πριν εκδιωχθεί οριστικά από τη χώρα μας ο βασιλιάς Όθων. Σχεδιάστηκαν από

 το Γάλλο χαράκτη Albert Barre στα πρότυπα των πρώτων γαλλικών. Στο κέντρο του σχεδίου

 υπήρχε ένα μετάλλιο που απεικόνιζε την κεφαλή του Ερμή σε κατατομή, 

περιστοιχισμένη από περίτεχνα πλαίσια με διαφορετικούς χρωματισμούς 

(καφέ, καστανό, κιτρινοπράσινο, πορτοκαλί, μπλε, μωβ, ροδοκαρμινόχρωμο 

(Hellas 2010: 5-6). Τα πρώτα αυτά γραμματόσημα, οι «Μεγάλες Κεφαλές», δεν είχαν 

οδόντωση και κόβονταν από τους υπαλλήλους των ταχυδρομείων από το φύλλο τους με 

ψαλίδι. Το 1896, η Ελλάδα τύπωσε και τα πρώτα της αναμνηστικά γραμματόσημα με 

αφορμή την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και τη φιλοξενία της διοργάνωσης από την

 πόλη της Αθήνας. Τα γραμματόσημα αυτά είχαν παραστάσεις από αγωνίσματα, 

αρχαιολογικά ευρήματα της Ολυμπίας και την Ακρόπολη των Αθηνών (Hellas 2010: 59-64), είναι εξαιρετικής σπανιότητας και έγιναν ήδη αντικείμενο κλοπής από το Μουσείο της Αρχαίας 

Ολυμπίας (Φεβρουάριος 2012). Ο φιλοτελισμός εξαπλώθηκε σχεδόν αμέσως με την

 έκδοση των γραμματοσήμων και οι πρώτοι συλλέκτες ήταν κυρίως άνθρωποι που ασχολούνταν

 με την αλληλογραφία ή ταξίδευαν διαρκώς: ταχυδρομικοί, διπλωμάτες και στρατιωτικοί.

 Το 1890 ιδρύθηκε στην Αθήνα ο Ελληνικός Σύλλογος Γραμματοσημοφίλων ο οποίος 

προώθησε το φιλοτελισμό ακόμη περισσότερο μετά το 1896 και την κυκλοφορία των 

πρώτων ολυμπιακών γραμματοσήμων. Το 1924, Έλληνες φιλοτελιστές 

κυκλοφόρησαν τη «Φιλοτέλεια», το πρώτο ελληνικό περιοδικό για το γραμματόσημο, 

ενώ έναν χρόνο αργότερα ίδρυσαν την Ελληνική Φιλοτελική Εταιρεία. Τόσο η Εταιρεία, 

όσο και το περιοδικό υπάρχουν μέχρι σήμερα. Με την πάροδο του χρόνου εμφανίστηκαν 

σύλλογοι εκτός Αθηνών, αναπτύχθηκε ένας ιδιαίτερα εξειδικευμένος κλάδος φιλοτελικής 

φιλολογίας και ο φιλοτελισμός διαδόθηκε ως ενασχόληση σε όλες τις ηλικίες.

Η σχολική φιλοτελική συλλογή

Οι ωφέλειες από τη συλλογή και τη μελέτη του γραμματοσήμου είναι πολλαπλές. 

Καλλιεργείται η κριτική ικανότητα, καθώς ο συλλέκτης συγκρίνει γραμματόσημα 

μεταξύ τους ψάχνοντας ομοιότητες και διαφορές. Οξύνεται η παρατηρητικότητα, καθώς αναζητούνται οι παραστάσεις, τα θέματα, τα μοτίβα, οι χρωματισμοί και οι αναφορές. 

Εμπλουτίζονται οι γνώσεις, καθώς τα θέματα των γραμματοσήμων ωθούν το συλλέκτη να

 αναζητήσει πληροφορίες (γεωγραφικές, ιστορικές, λαογραφικές, καλλιτεχνικές) σε άλλες

 πηγές. Αναπτύσσεται η καλαισθησία, καθώς κάθε γραμματόσημο είναι από μόνο ένα έργο 

τέχνης, πολλές φορές διάσημου ζωγράφου ή χαράκτη, ενώ πολλές φορές απεικονίζονται 

γνωστά έργα τέχνης. Τέλος, η ασχολία με το φιλοτελισμό βοηθά την επιμονή και την

 επιμονή, αποβάλλει το άγχος και τη νευρικότητα και, μέσω της επαφής με άλλους 

φιλοτελιστές, καθιστά το άτομο περισσότερο κοινωνικό (βλ. http://greekstamp.blogspot.com).

Με βάση τα παραπάνω, η δημιουργία μιας φιλοτελικής συλλογής για μια σχολική μονάδα

 είναι ένα σημαντικό εργαλείο βοηθητικό της διδασκαλίας και μπορεί να αποδειχθεί πιο χρήσιμο

 ακόμη κι από μια συλλογή ορυκτών ή ένα φυτολόγιο. Η προμήθεια των γραμματοσήμων

 μπορεί να προέρχεται από την αλληλογραφία της σχολικής μονάδας ή από τους ίδιους τους 

μαθητές ή από δωρεές και να εμπλουτίζεται διαρκώς υπό την επιμέλεια σχετικής ομάδας

 μαθητών-εκπαιδευτικών. Επίσημος προμηθευτής των γραμματοσήμων που κυκλοφορούν

 είναι η Υπηρεσία Φιλοτελισμού των ΕΛΤΑ, ωστόσο διατίθενται τόσο από τις κατά τόπους 

φιλοτελικές ενώσεις όσο και από ανεξάρτητους εμπόρους. Το κόστος απόκτησης των 

γραμματοσήμων μιας ολόκληρης χρονιάς συνήθως δεν ξεπερνά τα 50 με 60 €.

Πριν ξεκινήσουμε μια συλλογή θα πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους συλλογή θα

 είναι αυτή. Μπορούμε να ψάξουμε όλα τα γραμματόσημα μιας χώρας από μια 

συγκεκριμένη ημερομηνία και πέρα (π.χ. όλα τα ελληνικά γραμματόσημα από το 1974 και 

μετά ή όλα τα γραμματόσημα της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.), να φτιάξουμε μια «διεθνή συλλογή»

 (ένα τουλάχιστον γραμματόσημο από κάθε χώρα του κόσμου) ή να επιλέξουμε 

συγκεκριμένο θέμα (π.χ. γραμματόσημα με φυτά ή ζώα ή αεροπλάνα ή αυτοκίνητα ή 

ιστορικά μνημεία, κλπ). Επίσης, θα πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους γραμματόσημα θα 

συλλέγουμε: «ασφράγιστα», δηλαδή αχρησιμοποίητα χωρίς σφραγίδα

 ταχυδρομείου, ή «σφραγισμένα», δηλαδή χρησιμοποιημένα αλλά με ευδιάκριτα τα 

γράμματα της σφραγίδας. Ακόμη, πρέπει να οργανώσουμε και τον τρόπο 

τακτοποίησης και παρουσίασης της συλλογής. Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους: πρώτον, 

μέσα σε κλασικά άλμπουμς γραμματοσήμων με χρονολογική σειρά ή αλφαβητικά -αν 

πρόκειται για χώρες. Δεύτερον, σε έτοιμα κινητά φύλλα που αγοράζουμε από εμπόρους. 

Τρίτον, σε φύλλα που μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας, χρησιμοποιώντας ποσέτες. Από

 τις τρεις αυτές μεθόδους, η τελευταία είναι η πιο οικονομική και ταυτόχρονα η πιο 

δημιουργική. Τέλος, θα χρειαστεί να προμηθευτούμε ορισμένα εργαλεία: έναν μεγεθυντικό 

φακό, μια ειδική λαβίδα με πεπλατυσμένες άκρες, ένα οδοντόμετρο (για να μετράμε την

οδόντωση) και έναν ενημερωμένο κατάλογο για να ενημερωνόμαστε σχετικά με στοιχεία 

έκδοσης, τιμές κ.α.

Η εποπτικότητα του γραμματοσήμου

Α. Στην Ιστορία: Το γραμματόσημο επιτελεί διπλό ρόλο στη διδασκαλία της ιστορίας: αφενός μεν μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εποπτικό εργαλείο επειδή όλες οι εποχές της ελληνικής και της παγκόσμιας ιστορίας παρουσιάζονται μέσα από αυτό, αφετέρου δε μέσα από μια συγχρονική θεώρηση, μπορεί να λειτουργήσει ως πρωτογενής πηγή για τη μελέτη της εποχής του, εξετάζοντας τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις έκδοσης και κυκλοφορίας του. Όσον αφορά την πρώτη λειτουργία, αυτή εκπληρώνεται μέσα από την πληθώρα της θεματολογίας των σειρών που κυκλοφόρησαν τις τελευταίες δεκαετίες (η χρονολογία στην παρένθεση αφορά πάντα το έτος έκδοσης της σειράς). Θέματα από την ελληνική μυθολογία (1973, 1974) και την αρχαία ιστορία παρουσιάζονται μέσα από διάφορες σειρές μέχρι σήμερα. Οι θεοί του Ολύμπου (1986), οι άθλοι του Ηρακλή (1970), τα ομηρικά έπη (1983), οι μύθοι του Αισώπου (1987), η Αργοναυτική Εκστρατεία (1995), η αιγαιακή τέχνη (1973, 1979), η μινωική τέχνη (1961), τα ευρήματα των Μυκηνών (1976), η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας (1991), η μάχη του Μαραθώνα (2010), τα μάρμαρα του Παρθενώνα (1984), η Μακεδονία (1992), ο Μέγας Αλέξανδρος (1977), ο Αριστοτέλης (1978), τα ευρήματα της Βεργίνας (1979), τα αρχαία νομίσματα (1959, 1963, 2004), το αρχαίο

 θέατρο (1959, 1966), οι σφραγιδόλιθοι (1976), τα κιονόκρανα (1987), η ιατρική (1977, 1996), 

οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς (1998), τα αρχαία ελληνικά κοσμήματα (2005), η τεχνολογία

 (2006) και πολλά άλλα διάσπαρτα μέσα σε σειρές που ακολουθούν μια διαχρονική ιστορική 

πορεία. Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και η βυζαντινή ιστορία είναι κι αυτά παρόντα: οι

 κατακόμβες (1985), η πορεία του Αποστόλου Παύλου (1951), ο Νικηφόρος Φωκάς (1961), το 

Άγιο Όρος (1963), η βυζαντινή τέχνη (1964), τα ψηφιδωτά (1970), ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος 

(1970), η ναοδομία (1972), ο Μυστράς (1935), η ξυλογλυπτική (1981), η βιβλιοδιακοσμητική

 (1982), η Αποκάλυψη του Ιωάννη (1995), το Οικουμενικό Πατριαρχείο (2000) κλπ. 

Εξέχουσα θέση κατέχει η ελληνική επανάσταση του 1821 σε όλες της τις εκφάνσεις: πρόσωπα, τόποι, μάχες-ναυμαχίες, ρόλος του κλήρου, ρόλος των διανοούμενων, τέχνη, όπλα, ναυτικό, Φιλέλληνες, διοίκηση (1924, 1930, 1965, 1971, 1974, 1975, 1976, 1979, 1982, 1983 και μέσα στις ετήσιες σειρές επετείων-γεγονότων). Πολύ συχνές είναι οι αναφορές στη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της χώρας: η ιστορία του Πόντου (1985), η ενσωμάτωση Ιονίων Νήσων (1939, 1964) και της Δωδεκανήσου (1947-1951, 1968, 1998), η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων (1896, 1971, 2003, 2004 και πληθώρα ολυμπιακών γραμματοσήμων σε κάθε θερινούς και χειμερινούς Αγώνες), η Κρητική Επανάσταση (1966), ο Μακεδονικός Αγώνας (1969), οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912), η επέκταση της Ελλάδας (1988), η ίδρυση του ΑΠΘ (1975), η παλινόρθωση της βασιλείας (1935), η επέτειος του «ΟΧΙ» (1945, 1990), η μάχη της Κρήτης (1950, 1991), η Εθνική Αντίσταση (1982), η Απελευθέρωση (1969), ο Εμφύλιος Πόλεμος (1969), η προσφυγή για την ένωση με την Κύπρο (1954), η ανασυγκρότηση (1951) και ο εξηλεκτρισμός (1962) της χώρας, η πρώτη τηλεφωνική σύνδεση (1976), η είσοδος της χώρας στο ΝΑΤΟ (1969), η Ολυμπιακή Αεροπορία (1966), το Πολυτεχνείο (1983), η τουρκική εισβολή στην Κύπρο (1984), η αποκατάσταση της δημοκρατίας μετά την Επταετία (1977, 1984), η εθνική συμφιλίωση (1990), η ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας (1979, 1988, 1991, 1992, 1993, 1994), τα νεότερα αρχιτεκτονικά μνημεία (2010), η χαρακτική (2011). Τέλος, ειδικές σειρές είναι αφιερωμένες σε ξεχωριστές προσωπικότητες, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ άλλες αφορούν γεγονότα αθλητικά, επιστημονικά, θρησκευτικά και λαογραφικά. Ειδικά για τη Λαογραφία δεν είναι λίγες οι σειρές που αφορούν λαϊκά όργανα, παραδοσιακούς χορούς και εθνικές φορεσιές.

Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της μελέτης του γραμματοσήμου αποτελεί η επικέντρωση στους σκοπούς και στις συνθήκες έκδοσης μιας σειράς ή ενός μόνου γραμματοσήμου, η οποία μπορεί να μας οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα. Η Κρητική Πολιτεία και η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης (1917) είχαν τα δικά τους γραμματόσημα. Το Κίνημα του 1922 που οδήγησε στην παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ χρησιμοποίησε επισήμανση πάνω σε παλιά γραμματόσημα της Κρητικής Πολιτείας. Παραπλήσια τακτική ακολουθήθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής από το ΕΑΜ και τον ΕΔΕΣ. Το 1949 εκδόθηκε σειρά γραμματοσήμων με τίτλο «Το παιδομάζωμα», ένα γεγονός έως σήμερα σημείο τριβής μεταξύ των ιστορικών των Εμφυλίου. Το 1952 κυκλοφόρησε σειρά γραμματοσήμων για την επέτειο της «νίκης των εθνικών δυνάμεων στο Γράμμο και στο Βίτσι». Στις 8 Δεκεμβρίου του 1959, η Ελλάδα αποφάσισε να τυπώσει γραμματόσημο που απεικόνιζε τον Ίμρε Νάγκυ, Ούγγρο πολιτικό και ηγέτη που προσπάθησε να αποσπάσει τη χώρα του από τη σοβιετική επιρροή. Η κίνηση αυτή ήταν στην πραγματικότητα η αντίδραση της Ελλάδας στην ανακοίνωση έκδοσης σοβιετικού γραμματοσήμου προς τιμήν του Μανώλη Γλέζου. Τα δύο γραμματόσημα αποσύρθηκαν αμοιβαία μετά από συμφωνία των δύο χωρών. Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 εκδίδονται γραμματόσημα που αφορούν τη βασιλική δυναστεία με την αφορμή επετείων, βασιλικών γάμων, θανάτων μοναρχών και στέψης νέων αλλά και γεννήσεων διαδόχων. Τέλος, πολύ ενδιαφέρουσα είναι η προσέγγιση της επταετούς δικτατορίας στην Ελλάδα όπως παρουσιάζεται μέσα από εκδόσεις εθνικοπατριωτικών και θρησκευτικών θεμάτων.

Β. Στη Γεωγραφία και τη Γλωσσολογία: Μια ενδιαφέρουσα ενασχόληση μπορεί να αφορά τη συλλογή ενός τουλάχιστον γραμματοσήμου από κάθε χώρα. Έτσι, μπορεί κανείς να μάθει πώς λέγεται η χώρα αυτή στη γλώσσα της (πχ. Sverige =Σουηδία, Nippon = Ιαπωνία, Suomi= Φινλανδία), να έρθει σε επαφή με τις δίγλωσσες ή πολύγλωσσες κοινότητες (Κύπρος-Kibris-Cyprus ή Belgie-Belgique ή Suomi-Finland), να συζητήσει για το καθεστώς τους ανά τις εποχές (DDR και Deutsche Bundespost για την Ανατολική και τη Δυτική Γερμανία), να γνωρίσει κρατικά μορφώματα που τώρα πια δεν υπάρχουν (Γιουγκοσλαβία, ΕΣΣΔ) ή νέα (Βαλτικές Χώρες, χώρες του Καυκάσου) ή που άλλαξαν όνομα (Νταχομέη = Μπενίν, Βιρμανία = Μπούρμα = Μυανμάρ, Ζαΐρ = ΛΔ Κονγκό) ή μονάρχη (Η.Β. από κεφαλή Γεωργίου σε κεφαλή Ελισάβετ) ή που έχουν ταχυδρομική αυτοτέλεια (Νησιά Φερόε, νησιά Άλαντ, νησιά της Μάγχης, Γιβραλτάρ, ρωσικά ομόσπονδα κράτη) ή χρησιμοποιούν τη φιλοτελική παραγωγή για να προβάλλουν τον εαυτό τους όντας πολύ μικρά κράτη (Μάλτα, Σαν Μαρίνο, Μπαχρέιν, Μπρουνέι, Παναμάς). Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι επίσης η μελέτη των γλωσσών και των συστημάτων γραφής. Η πλειοψηφία των χωρών χρησιμοποιούν το δυτικό αλφάβητο μαζί με το δικό τους και ο μαθητής μπορεί να καταλάβει ονομασίες και τοπωνύμια στη γλώσσα μιας χώρας: αγγλικό, αρμενικό, κινεζικό, εβραϊκό, αραβικό, καμποτζιανό, κυριλλικό, χίντι, κλπ, όλα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους και αρκετά αξιοπερίεργα. Τέλος, ο φιλοτελισμός μπορεί να αποτελέσει σκαλοπάτι καί προς τη μελέτη της νομισματικής, καθώς μέσα από το γραμματόσημο ερχόμαστε σε επαφή με το νόμισμα και τις υποδιαιρέσεις κάθε χώρας.

Γ. Στις Φυσικές Επιστήμες και στη Μελέτη του Περιβάλλοντος: Οι θεματικοί συλλέκτες έχουν να επιλέξουν το θέμα τους μέσα από μια ευρεία ποικιλία η οποία περιλαμβάνει συχνά διαφόρων ειδών ζώα, έντομα, πουλιά, ψάρια αλλά και φυτά. Ο ορυκτός πλούτος, οι ενεργειακές πηγές, οι προσωπικότητες της επιστήμης, το πλανητικό σύστημα, η θεωρίες της εξέλιξης και οι μεγάλες στιγμές της Ιστορίας των Επιστημών είναι παραστάσεις ιδιαίτερα συχνές στις εκδόσεις κάθε χώρας όπως επίσης και τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα το κλίματός τους (π.χ. μουσώνες, τσουνάμι, λιώσιμο πάγων). Η αξιοποίηση, επομένως, των θεμάτων αυτών στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών μπορεί να συνδυαστεί με μια διεπιστημονική προσέγγιση θεμάτων ή απλών ενοτήτων, ακόμη και στα πλαίσια κάποιων σχετικών σχεδίων εργασίας.

Δ. Στην ανάπτυξη του αισθητικού κριτηρίου: Τα ίδια τα γραμματόσημα είναι από μόνα τους έργα τέχνης. Οι μαθητές-συλλέκτες έρχονται σε επαφή με τις τεχνικές εκτύπωσης, όπως η χαλκογραφία (μέθοδος εκτύπωσης που σχετίζεται και με τη γκραβούρα), η λιθογραφία, ευρέως χρησιμοποιηθείσα από γνωστούς ζωγράφους όπως ο Νταλί, ο Σεζάν, ο Τουλούζ-Λωτρέκ και ο Γκόγια, και η τυπογραφική μέθοδος, γνωστή ως offset, που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Επίσης, ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί η απεικόνιση μέσα από σειρές γραμματοσήμων έργων τέχνης, αρχιτεκτονικής και μουσικής, γνωστών καλλιτεχνών του παρελθόντος αλλά και η προβολή μεγάλων καλλιτεχνικών γεγονότων (μόνιμες και ολιγοήμερες εκθέσεις συλλογών, τακτικές συναυλίες, μπιενάλε, κλπ). Τέλος, οι αισθητικοί ορίζοντες αμβλύνονται ιδιαίτερα με τη συγκριτική μελέτη των εκδόσεων διαχρονικά ως προς το θέμα, την παρουσίαση και την ποιότητα του χαρτιού.

Επίλογος

Η αξιοποίηση της συλλογής των γραμματοσήμων έχει μια πρόσθετη παιδαγωγική πτυχή. Ο εκπαιδευτικός προσπαθεί να βοηθήσει το μαθητή να κατανοήσει ότι ένα αντικείμενο μιας συλλογής έχει πρώτα εκπαιδευτική και συναισθηματική αξία και έπειτα οικονομική. Το εμπόριο των αντικειμένων συλλογής δεν είναι κατακριτέο αλλά δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό. Βασικές αξίες είναι η αλληλεπίδραση και η επικοινωνία με άλλους συλλέκτες, η ανταλλαγή απόψεων και η ποιοτική βελτίωση της συλλογής μέσα από την αναζήτηση και την έρευνα. Μια σχολική μονάδα που προσπαθεί να βελτιώσει την εποπτεία στην καθημερινή διδακτική πρακτική μπορεί να χρησιμοποιήσει αρκετών ειδών συλλογές για να το πετύχει: φυτολόγια, ορυκτολόγια, εκθέσεις νομισμάτων, καρτ-ποστάλ, κλπ. Στα πλαίσια της λογικής αυτής, μια συλλογή γραμματοσήμων αποτελεί μηδαμινό έξοδο, σημαντική συνεισφορά και, μακροπρόθεσμα, σχολικό περιουσιακό στοιχείο.


Βιβλιογραφία

Bernstein S. / Milza P. (1997). Ιστορία της Ευρώπης, 5ος-18ος αιώνας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Hellas 2010, Κατάλογος γραμματοσήμων και ταχυδρομική ιστορία, 2τ., Θεσσαλονίκη: Καραμήτσος.
Γουρζής, Γ. (2011). Η Φιλοτέχνηση των γραμματοσήμων του Ερμή το 1861 και το 2011. Φιλοτέλεια, 668, 166-173.
Κωνσταντίνης, Μ. (2005). Φιλοτελικό Λεξικό Όρων και Θεμάτων. Αθήνα: ΕΛΤΑ
Παπαηλιού, Θ. (2011). Το χρονικό της γέννησης των γραμματοσήμων της μεγάλης κεφαλής. Φιλοτέλεια, 669, 242-252.
Παπαϊωάννου, Θ. (2007). Γραμματόσημο και Ιστορία. Η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα από το γραμματόσημο. Αθήνα: Ηλιοτρόπιο.

Ιστοσελίδες

http://greekstamp.blogspot.com/ (εύρεση: 18-2-2012)
http://greekcollection.blogspot.com/ (εύρεση: 18-2-2012)
http://eshop.philotelismos.gr/ (εύρεση: 18-2-2012)
http://www.hps.gr/gr/main.htm (εύρεση: 18-2-2012)