( Αποσπάσματα από συνέντευξη του Γ. Υφαντή στην «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»,
Μάϊος 1989.)
Του συνεργάτη μας ΜΟΥΝΤΟΥΡΗ ΑΝΔΡΕΑ
a.mail : a. moudouris @ g mail. Com.
- Γ. Υφαντή, ήρθες στη Θεσσαλονίκη το Νοέμβρη του 1967 να σπουδάσεις νομικά, εγκατέλειψες όμως τις σπουδές σου.
Πότε και γιατί ;
- Μπήκα στο πανεπιστήμιο όχι τόσο για να σπουδάσω, όσο για να βρεθώ στην κατάσταση εκείνη που θα δικαιολογεί μια οικονομική βοήθεια από το σπίτι, ώστε να επιδοθώ σε διαβάσματα, συζητήσεις, ταξίδια και γενικά να ζήσω με τον τρόπο εκείνο, σύμφωνα με τον οποίο, δεν θα χαράμιζα τη μια και μοναδική, ίσως, ζωή που έχουμε να ζήσουμε. Ήδη από το δεύτερο έτος παρακολουθούσα ελάχιστα νομικά – πήγαινα περισσότερο σ’ άλλες σχολές, όπου παρακολουθούσα τα μαθήματα που μ’ ενδιέφεραν – όμως έφθασα στα πτυχιακά για να διακόψω οριστικά.
Η απόφαση πάρθηκε στις γραπτές εξετάσεις κάποιου πτυχιακού μαθήματος. Μέρες το διάβαζα και πήγα να το δώσω.
« Ζήτημα 1ον » : Γράφω τρεις σειρές και σταματώ. Δεν θυμάμαι να συνεχίσω παρακάτω. Τότε γράφω τα εξής : « Κύριε καθηγητά, δεν θυμάμαι να συνεχίσω παρακάτω. Και δεν θυμάμαι όχι γιατί έχω κακή μνήμη, αλλά γιατί αυτά τα πράγματα που λέγονται νομική επιστήμη, είναι ψεύτικα. Μέρες προσπάθησα να τα βάλω μέσα μου. Όμως ο οργανισμός μου τ’ απέρριπτε, επειδή, σταδιακά, τα τελευταία χρόνια, κατάφερε να βρει την πρωταρχική του υγεία, η οποία είχε φθαρεί αφότου μ’ άρπαξε το διαολεμένο σύστημα και με πήγε σχολείο. Να καταλάβετε ότι χωρίς καμιά προσπάθεια και μ’ ευχαρίστηση μεγάλη ξέρω απ’ έξω όλο τον Έλιοτ, όλο τον Λόρκα, όλο τον Καβάφη. Γιατί ο οργανισμός του ανθρώπου, όταν είναι άκρως υγιής, έχει συγγένεια με τα αληθινά πράγματα και τα προσλαμβάνει με χαρά και χωρίς προσπάθεια, ενώ απορρίπτει τα ψεύτικα. Έτσι κι ο δικός μου οργανισμός αναγνωρίζει αμέσως κάθε τι το γνήσιο από κάθε τι το νόθο. Αν καταλαβαίνετε, δεν είναι θέμα ιδεολογικό αλλά καθαρά βιολογικό. Κι αυτά σας τα γράφω για να σας πω ότι δεν είμαι ο παραστρατημένος νέος, ο κακός φοιτητής που τα εγκαταλείπει από τεμπελιά και λειψό μυαλό, αλλά ένας άκρως υγιής οργανισμός, που απορρίπτει μια ψεύτικη επιστήμη κι ένα άρρωστο σύστημα ».
- Έτσι εγκατέλειψες τα νομικά για ν’ αφοσιωθείς στην ποίηση ;
- Όχι. Δεν εγκατέλειψα τα νομικά για ν’ αφοσιωθώ στην ποίηση. Απλούστατα απέρριψα αυτό το ψέμα που λεγόταν νομικά, για να ζήσω αληθινά. Κ’ ίσως εδώ μπορώ να πω το εξής μυστικό : Aν μας κατέχει το πάθος να γίνουμε ποιητές, τότε γινόμαστε στιχοπλόκοι. Αν όμως μας κατέχει το πάθος να ζήσουμε αληθινά, τότε γινόμαστε ποιητές.
- Όταν για πρώτη φορά διάβασα το βιβλίο του Γ. Υφαντή «Το ιδεόγραμμα του φιδιού », το οποίο περιέχει και την παραπάνω συνέντευξη, κυριολεκτικά συγκλονίστηκα. Ορισμένα κείμενα τα διάβασα τέσσερες και πέντε φορές και δεν τα «χόρταινα». Πρόκειται για ένα καταπληκτικό βιβλίο, για ένα πραγματικό αριστούργημα !
Ο Γ. Υφαντής δεν είναι μόνο, ένας αληθινός ποιητής, αλλά κι ένας σπουδαίος πεζογράφος. Στο βιβλίο του δεν θα συναντήσεις μόνο, κάποια φανταστική ιστορία, που θα σε συγκινήσει ή θα σε συναρπάσει, αλλά θα διαπιστώσεις πως το βιβλίο του, όπως κι όλο το έργο του είναι για κάθε αναγνώστη πηγή γνώσεων, πηγή έμπνευσης και πομπός που αναμεταδίδει ιδέες και μηνύματα που έχουν σχέση μόνο με αληθινά πράγματα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, πως μεγάλοι άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης, όπως, ο Γκάτσος, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Χριστιανόπουλος, ο Πετρόπουλος, ο Κούρτοβικ, ο Χατζηδάκης, ο Μαρκόπουλος, ο Ξαρχάκος, ο Τσαρούχης και πολλοί άλλοι εκφράστηκαν με τα καλύτερα λόγια γι’ αυτόν.
Η πρώτη ποιητική συλλογή του Γ.Υ. «Μανθρασπέντα» εκδόθηκε κατόπιν συστάσεως του Μάνου Χατζηδάκη κι έγινε δεκτή με θετικά σχόλια από τον Ελύτη τον Γκάτσο και τον Ρίτσο.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος χρειάστηκε να πάει ψάχνοντας στο σπίτι του για να τον βρεί. Ο Χατζηδάκης που είχε μελοποιήσει τα ποιήματα «Ζωγραφιές στην Άνω Πόλη», επανειλημμένως του είπε να περάσει από το σπίτι του να του παίξει στο πιάνο, να συνεχίσουν και να κάνουν ένα δίσκο με τον τίτλο «Εις μνήμην Διονυσίου Σολωμού». Κι’ αυτός συνεχώς (και βλακωδώς βέβαια ) όλο το ανέβαλε.
Το «Μανθρασπέντα» ( πράγμα που έγινε και με όλα τ’ άλλα του βιβλία ) δεν έγινε δεκτό απλώς « με θετικά σχόλια ». Ενθουσίασε.
Θυμούμαι λέει ο Γ.Υ. την πρώτη φορά που αντάμωσα με τον Γ. Ρίτσο. Μου λέει : « Γιάννη μου, το βιβλίο σου μ’ ενθουσίασε τόσο πολύ, που άρχισα να παίρνω στο τηλέφωνο όλους τους φίλους και να τους λέω « επιτέλους εγεννήθη νέος ποιητής », και να μοιραστώ μαζί τους τη χαρά μου τους διάβαζα ποιήματά σου ».
Όμως πρόσεξε ! « Είσαι αληθινός ποιητής και γι’ αυτό να το ξέρεις, θα σε πολεμήσουν πολύ ».
- Να πολεμήσουν έναν ποιητή ; Μα γιατί ; Το «γιατί» θα το καταλάβετε αφού παρακολουθήσουμε την παρακάτω συνομιλία μεταξύ ενός δημοσιογράφου κι ενός μεγάλου ποιητή ;
- Δημοσιογράφος ; Δεν θα ρωτάω. Με δύο – τρεις λέξεις θα δίνω τίτλους. Σας ζητώ να δώσετε τα « κείμενα » αυτών των τίτλων. Λοιπόν αρχίζουμε : « Ο ποιητής και η παιδεία.»
- Ποιητής : Όση σχέση έχουν οι παπάδες και οι θεολόγοι με το Ευαγγέλιο και με το Χριστό, άλλη τόση σχέση έχουν οι κριτικοί και φιλόλογοι με την ποίηση και τους ποιητές.
Μα, μπορούν δέκα χιλιάδες καθηγητές πανεπιστημίου να μας
κάμουν έναν Καβάφη ; ….. Κι εγώ θα συμπλήρωνα, πως ακόμα κι άλλοι τόσοι δεν θα μπορούσαν να κάμουν έναν Υφαντή !
Ο Γ. Υφαντής, όπως, άλλωστε συμβαίνει και με τους περισσότερους διάσημους λογοτέχνες, εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο χωρίς καν να πάρει το πτυχίο του. Είχε όλα τα προσόντα κι όλες τις δυνατότητες να διαπρέψει στα νομικά και να κάμει μια λαμπρή καριέρα, αν το επιθυμούσε, και κατά τις σκέψεις των κοινών θνητών να ζήσει μια ζωή χαρισάμενη….. Όμως αυτός ακολούθησε τα όνειρά του, υπακούοντας στα « δαιμόνια » που είχε μέσα του κι έγινε ποιητής.
Πιστεύω πως η πατρίδα μας η Ελλάδα (Ο ίδιος λέει συχνά : Πάνω απ’ όλα είμαι Έλληνας.), θα τον ευγνωμονεί και η ιδιαίτερη πατρίδα του το Αγρίνιο θα καμαρώνει για το πολύτιμο έργο που θα αφήσει πίσω, ένα, από τα σπουδαία τέκνα της.
Ο Γ. Υφαντής αν κι’ είναι σπουδαίος, αν κι είναι διάσημος, όμως δεν είναι καν πλούσιος. Είναι ανεπάγγελτος και από την ποίηση, όπως λέει κι ο ίδιος δεν βγάζεις λεπτά. Όμως είναι ένας άνθρωπος γαλήνιος, ήπιος, αξιοπρεπής. Συχνά μου λέει : Μέσα από την φτώχια μου βρίσκω την λύτρωση. Υποφέρει όμως κι ας μην το δείχνει. Υποφέρει από τον πνευματικό νεοπλουτισμό και την αλαζονεία των ημιμαθών.
Από διάφορες μεσάζοντες που κατέχουν « θέσεις κλειδιά » και προσπαθούν να του κλείσουν το δρόμο και να τον καταστήσουν μη λειτουργικό. Αλλά το μεγάλο κακό για τον ποιητή γίνεται όταν καταστρέφουν το περιβάλλον. Όταν καταστρέφουν τη φύση σκοτώνουν τη μάνα του ποιητή.
- Κι όταν καμμιά φορά τον ρωτάω : Γιάννη, τι γίνεται με τις αντοχές του ποιητή ;
- Αυτός μου απαντά : Ρωτάς πως αντέχω τον συνειδησιακό ύπνο που με περιβάλλει ; Το φθόνο ; Το δόλο και την απάτη ;
Μα το να δω , έστω και μια παπαρούνα μου αρκεί. Αλλοίμονο αν δεν είχα τους συντρόφους μου ! Τον ήλιο, τη θάλασσα, τον άνεμο, τα δέντρα, τα ζώα, ένα παιδί, μερικούς φίλους, και προπάντων, τους αρχαίους φίλους, που κατοικούν στα έργα τους και που είναι οι όντως ζωντανοί. Ίσως, ορισμένοι αναγνώστες αναρωτηθούν : Μα καλά, το να εγκαταλείψει κάποιος το πανεπιστήμιο, είναι επιλογή και δικαίωμά του και δε μας αφορά. Όμως, έχει δικαίωμα κάποιος και μάλιστα ένας πνευματικός άνθρωπος να απαξιώνει μια επιστήμη αποκαλώντας την « ψέμα » ; Μια επιστήμη που είναι το εργαλείο της Δικαιοσύνης ; Μια επιστήμη που για χιλιάδες νέους μας, μπορεί να είναι ένα « όνειρο ζωής » ; Θα απαντήσω με ερωτήσεις. Υπάρχει σήμερα, έστω κι ένας Έλληνας πολίτης που πιστεύει, ότι η πολιτική, καθώς και οι φορείς της, οι κομματικοί σχηματισμοί και οι παράγοντες που τη διαμορφώνουν δεν επηρεάζουν αρνητικά τη δικαιοσύνη και την καθιστούν ανίσχυρη στο να εμποδίζει την αυθαιρεσία των ισχυρών ;
Ποιος δεν γνωρίζει, ότι η δικαιοσύνη σε αρκετές περιπτώσεις δίνει μεγαλύτερη σημασία στους τύπους και όχι στην ουσία ; ( βλέπε παραγραφές αδικημάτων κλπ ). Ποιός δεν γνωρίζει, ότι χιλιάδες δικαστικές υποθέσεις, για να τελεσιδικήσουν χρειάζονται ολόκληρες δεκαετίες με αποτέλεσμα αρκετοί πολίτες, νομικά πρόσωπα αλλά κυρίως το ίδιο το Κράτος να υφίσταται τεράστια και ανεπανόρθωτη ηθική και οικονομική βλάβη ;
Μην αναρωτιέστε λοιπόν. Ένας αληθινός ποιητής ξέρει τι λέει, γιατί βλέπει εκεί που δε βλέπουν οι άλλοι και προβλέπει πράγματα και καταστάσεις, πολύ πριν αυτά συμβούν.
Και για να μην παρεξηγηθώ δεν λέω , ότι οι δικαστές μας δεν είναι ικανοί και έντιμοι, απλά πιστεύω, πως κι αυτοί είναι «θύματα » που έχουν παγιδευτεί σ’ ένα άχρηστο, άρρωστο και αναποτελεσματικό κοινωνικό-πολιτικό σύστημα, το οποίο χρειάζεται να αναγεννηθεί από την αρχή……..
